ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتی
ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتیحیاتین بئش هدیه‌سی - مارک تواین
حیاتین بئش هدیه‌سی
مارک تواین
بیرینجی فصیل
عؤمرون ایلک چاغلاریندا خئییرخواه بیر پری اؤز بوخچاسییلا آدامین یانیندا پئیدا اولدو و دئدی:
- بو بوخچادا منیم هدیه‌لریم وار، گؤتور اونلاردان بیرینی، قالان‌لارینا دَیمه! و سئچیمینی ده دوزگون ائت، عاغیللی و مودریک اول! چونکی بو هدیه‌لردن یالنیز بیری حقیقتاً چوخ دَیرلی و قیمتلی‌دیر.
بوخچادا بئش هدیه واردی: شؤهرت، سئوگی، وار-دؤولت، حظ، اؤلوم.
جاوان آدام گؤتور-قوی ائتمه‌دن دئدی:
- چوخ فیکیرلشمگه احتیاج یوخدو، البته، حظ!
او درحال حظی سئچدی و بو گئن دونیادا گنجلیگین خوشلادیغی اَیلنجه‌لری آختارماغا باشلادی. لاکین بوتون حظ و اَیلنجه‌لر بیر-بیری نین آردینجا اؤتری، بوش و معناسیز اولدو، بو فانی‌لیک اونو چوخ مأیوس ائتدی. اَیلنجه‌لردن هر بیری سوووشوب گئدرکن اونا ریشخندله گولدو. نهایت، آدام دئدی:
بو ایللری یئله وئردیم، بوشونا اوچوب گئتدی ایلک جاوانلیق چاغلاریم. اگر یئنیدن سئچیم ائتمک ایمکانیم اولسایدی، داها عاغیللی سئچیم ائدردیم. ادامه مطلب ...
روس کولتورونده تورک ایزلری
روس کولتورونده تورک ایزلری
تورک‌لرین چینلی‌لر، فارس‌لار و عرب‌لردن سونرا ان اسکی قونشولاری اؤنجه روس‌لار سونرا دا بوتون اسلاولاردیر. اسلاولارین مین بش یوز ایله یاخین سوره ایچینده دایماً بیر تورک قؤومونون قونشوسو اولمالاری؛ تیجارت، اکونومی و یئرلشیم باخیمیندان بیربیرلری ایله یاخین تماس ایچریسینه گیرمه‌لرینی ساغلامیشدیر. بئله‌لیکله روس کولتورونده تورک تاثیرلری اورتایا چیخمیشدیر.
روس-تورک ایلیشکی‌لری‌نین تاریخی
تورک قؤوم‌لری ایله اسلاو زومره‌لری آراسینداکی ایلیشکی، اؤزل‌لیکله قارادنیزین قوزئیی و اورتا دنپر ساحه‌سینده باشلامیشدیر. باتی سیبیر و تورکیستاندان ایدیل بویونا دوغرو اوزانان گئنیش بوزقیر-استپ‌لردن، ان گئج میلاد سیرالاریندا دوغو اوروپایا سیزماغا باشلایان تورک قؤوم‌لری‌نین بعضی‌لری دنپر و دنستر بویلاریندا اسلاو عونصورلری ایله قارشیلاشمیشدیر. بو ایلک ایلیشکی‌لر حاقیندا کسین بیلگی‌لر اولماماسی ایله بیرلیکده، تورک‌لر و اسلاولار آراسینداکی یاخین ایلیشکی‌نین میلاددان سونرا 370 ایل‌لرینده باشلامیش اولان قؤوم‌لر بؤیوک کؤچلری سیراسیندا اولدوغو قووّتلی بیر احتیمال‌دیر.
میلاددان سونرا 6. یوزایلین اورتالاریندا قارادنیزین قوزئیی، بالکان‌لار و پانونیادا غالیب گوج حالینا گلن آوارلار، اسلاولاری دا حاکیمیت‌لری آلتینا آلمیشدیلار. اسلاولار اوزرینده‌کی آوار حاکیمیتی، اسلاولارین تشکیلات‌لانمالاریندا اولدوغو کیمی، بالکان‌لاردا یئرلشدیریلمه‌لرینده ده بؤیوک بیر رول اوینامیشدیر.
آوارلارین همن آردیندان بو آلانا، گوجلو دؤولت قورولوشونا صاحیب اولان خزرلرین حاکیم اولدوغو گؤرولور. خزر قاغان‌لیغی‌نین ان گوجلو دؤورونده، 862 ایلینده روس کنیازلیغی قورولموش و روس‌لار گلیشمک اوچون چوخ ال‌وئریشلی شرط‌لره قوووشموشدور. خزرلرین بوراخدیقلاری ائتکی‌لر‌ده بوندا اؤنملی رول اوینامیشدیر. روس کنیازلاریندان مسیحیتی قبولو ایله شؤهرت قازانان ولادیمیرین قاغان عونوانینی داشیمیش اولماسی خزر ائتکیسی‌نین درجه‌سینی گؤسترمکده‌دیر.
قارادنیزین قوزئیینه گله‌رک دوْندان توُنایا قدر اوزانان گئنیش بوزقیرلاری باشدان باشا ایشغال ائدن پچنک‌لر ده روسیه تاریخی اوزرینه بؤیوک ائتکی بوراخمیشدیلار. روس‌لارین استپله موجادیله‌لری پچنک‌لرله باشلامیشدیر. کنیاز ایقوْر زامانیندا کئچیریلن دوستجا ایلیشکی‌لر ایسه، روس عسکری تشکیلاتینا پچنک‌لرین ائتکیسینی ساغلامیشدیر.
کوُمان‌لار دؤنمینده ایسه روس یوکسک طبقه‌سی‌نین کوُمان قیزلاری ایله ائولندیگی، کوُمان‌لاردان بیرچوخونون روس اراضی‌سینده قالدیغی، کوُمان بؤیوک‌لریندن بعضی‌لرنین مسیحیته گئچدیگی گؤرولمکده‌دیر.
آلتین اوردو دؤنمینده روس‌لارین کولتور باخیمیندان گلیشدیگی؛ آنجاق روس یوردونون تام بیر سیاسی آنارشی ایچینده چالخالاندیغی گؤرولمکده‌دیر. بو دؤنمده ده روس‌لارین یاشاییش، دوشونوش و گؤروش‌لرینده تورک‌لر ائتکیلی اولموشدور. آلتین اوردودا اولان گوجلو بیر مرکزیتچی دؤولت رژیمی ده روس کنیازلارینا اؤرنک اولموشدور.
قازان خانلیغی دؤنمینده ایسه روس‌لار قازانا قارشی دوشمانجا بیر سیاست ایزله‌میشدیلر. 1552 ایلینده قازانین دوشمه‌سی، روس-تورک ایلیشکی‌لری آچیسیندان بیر دؤنوم نؤقطه‌سی اولموشدور. بو دؤنمه قدر گؤرولن تورک حاکیمیتی، یئرینی روس حاکیمیتینه بوراخمیشدیر. بو تاریخدن سونرا روس‌لار طرفیندن بؤیوک بیر مسیحی‌لشدیرمه و آسیمیلاسیون سیاستی باشلادیلمیشدیر.
روس-تورک ایلیشکی‌لرینده آلینتی سؤزلر
روس قؤومونون تورک حاکیمیتی آلتیندا بیر دؤولته دؤنوشدوگو ایلک دؤورلردن اعتیباراً روس دیلینه بیر چوخ تورکجه آلینتی گئچمیشدیر. ایقور دستانی کیمی اسکی بیر منظومه‌ده ده بو آچیخجا گؤرولمکده‌دیر. بو آلینتی‌لار، ساده‌جه یئر آدلاریندا دئییل (کایالا، سوُلا، ایتیل، تموُتاراکان وس.)، حئیوان آدلاریندا (کِرِچت، قوْقوْل، بوُس بوٌری وب.)، مجوسی تانری آدلاریندا (بوْیان، وِلِس وس.)، قؤوم آدلاریندا (هون‌لار، خینوْولار، اوُقیرلار، اوْوارلار، اوْلبِرلر، آلپرلر وس.)، عسگری ترمین‌لرده (قیلیچ، کوْریچ، هوْروُقو، تِلِقا، یاپانچا وس.)، تیجارت و اکونومی ایله ایلگیلی ترمین‌لرده (آلتین، آربا، باریش، دِنگا، باسما، بیزمن، توْوار وس.) ده گؤرولور.
روس دیلینده کی بو آلینتی سؤزلره قارشی‌لیق، او دؤنمده تورک دیلینده روسجا آلینتی‌لارا راست‌لانیلماماقدادیر. 1552 تاریخیندن سونرا ایسه تورک دیلی‌نین روسجا اوزرینده کی اوستونلوگونو ایتیردیگی، آرتیق روسجا سؤزلرین تورک دیلینه گیرمگه باشلادیغی گؤرولمکده دیر.
روس اولاراق تانینان تورک اصیللی سولاله‌لر
1236 ایلیندن اعتیباراً موغول آخین‌لاری و حاکیمیتی ندنی ایله تورک فئودال‌لاری و اونلارا باغلی کیشی‌لرین روسیه‌یه کؤچو باشلامیشدیر. بو کیشی‌لر روسیه‌یه گلیب اؤزلرینه یئر ایسته‌میشدیلر و بئله‌لیکله تورک خالق‌لاری‌نین سورکلی کؤچدوکلری کندلر مئیدانا گلمیشدیر. سونراکی ایل‌لرده تورکجه قونوشان خالق‌لارین روسیه‌یه کؤچمه‌سی آرتاراق دوام ائتمیشدیر.
قازان خانلیغی دؤنمینده ایسه روسیه، قازان اوچون همیشه سالدیرغان اولوب قازان تورپاق‌لارینا سورکلی هوجوم ائدیردی. اونون بو سیاستینه تورک فئودال‌لاری ده یاردیم ائتمیشدیر. بو سایه‌ده تورپاق الده ائده‌رک باشقا اوستونلوک‌لردن ده یارارلانمیشدیلار. یعنی روسیه، ایچ و دیش سیاستینی گئرچکلشدیریرکن تورک فئودال‌لارینی قوللانمیشدیر. روسیه‌نین مولکیتچی‌لری، یعنی زادگان‌لار چوخ زامان بونلارا دایاناراق مئیدانا گلمیشدیر .
بو کیشی‌لرین چوخو اؤز دیل‌لری تورکجه‌نی ده یاخشی بیلدیکلری اوچون روس دیپلوماسی‌سینده و عسگری آراشدیرما ایشلرینده ائتکین اولاراق قوللانیلمیشدیلار. چوخو زامان بونلار آراسیندان دؤولت گؤرَولی‌لری ده چیخمیشدیر.
قیساجاسی؛ ایشغال‌لار و روس سیاسی حاکیمیتی دولاییسییلا تورک‌لر مقام و مناصیب قازاناراق روس دؤولتینه قاتیلمیشدیلار. روس توپلومو ایچریسینده یوکسَلیب بوگون بیلیم و کولتور دونیاسیندا تانینان تورک سویلو یوزلرجه عاییله‌دن بعضی‌لر بونلاردیر:
توُرگنیف‌لر: توُرگنیف‌لرین آتاسی میرزا لئو توُرگنیف تعمید غُسلی تؤرنیندن سونرا ایوان آدینی آلمیشدیر. 1440لی ایل‌لرده بؤیوک کنیاز واسیلی ایوانوویچ‌ین یانینا آلتین اوردودان گلمیش، آلتین اوردو زادگان‌لاری‌نین اؤنده گلن سیمالاریندان اولموشدور.
توُرگنیف آدی، کؤکونده تورگِن لقبینی قوروماقدادیر. بو کلمه موغولجا توُرگِن سورعتلی، تلَسیک سؤزوندن گلمکده‌دیر. بو سؤز، بوگونکو سیبیری تورک آغیزلاریندا عئینی آنلامدا قوللانیلماقدادیر.
توُرگِن لقبی بؤیوک احتیماللا گئچیجی آنلاما دایانیلاراق وئریلمیشدیر و بو آدی داشییانین کاراکتری -چابوق اؤفکه‌لنن، حیرصلی- ایله ایلگیلی‌دیر.
مشهور روس یازاری ایوان سرگئی‌یئویچ توُرگنیف بو نسیلدن‌دیر.
28 اوکتوبر 1818ده اوْرِل شهرینده دوغان ای. س. توُرگنیف، هله بیر اوشاقکن آلمانجا، اینگیلیسجه و فرانسیزجانی آنا دیلی کیمی قونوشماغا باشلامیشدیر. موسکو و پترزبورق بیلیم‌یوردلاریندا اوخویوب، فلسفه فاکولته‌سینی یاخشی درجه ایله بیتیرمیشدیر.
داها سونرا آلمانا گئده‌رک برلین بیلیم‌یوردونا گیرمیشدیر و اورادا 4 ایل قالمیشدیر. تاریخ، کلاسیک فیلولوژی علم‌لرینده چالیشمیش، یونانجا و لاتینجه اؤیرنمیشدیر. یوردونا گئری دؤنه‌رک پترزبورق بیلیم‌یوردوندا پروفسورلوق سیناغینی قازانمیشدیر. 1842 ایلی اونون اوچون دؤنوم نؤقطه‌سی اولموشدور. ایلک جیدی چالیشمالارینی بو دؤنمده ائتمیشدیر. رئالیزم آخیمیندان ائتکی‌لنن توُرگنیف 1885 ایلیندن سونرا بؤیوک رومان‌لارینی یاییملاماغا باشلامیشدیر. 3 سپتامبر 1883ده فرانسه ده پاریس یاخین‌لاریندا اؤلموشدور.
اثرلری؛ بیر اوْوجونون خاطیره‌لری، روُدین، زادگان یوُواسی، عرفه، آتالار و اوغول‌لار، توغ‌بای، چیی تورپاق، دومان، بوزقیرلار کرالی، ایلک عشق -دیر. ان اؤنملی رومانی اولان آتالار و اوغول‌لاردا نسیل‌لر آراسینداکی چاتیشمانی درینله‌مه‌سینه و دنگه‌لی بیر باخیشلا سرگیله‌میشدیر. رومان بیر باخیما توُرگنیف‌ین عوضوو اولدوغو کند منشألی زادگان آیدین‌لارین شهر منشألی رادیکال آیدین‌لارا مغلوب دوشوشونون اؤیکوسودور.
راحمانینوف‌لار: راحمانینوف سوی‌آدی یئنی آدلار سیراسینا داخیل‌دیر و شجره‌ده 1741 ایلی ایله قئید ائدیلمیشدیر .
تورکجه قونوشان خالق‌لاردان چیخدیقلارینی، اونلارین یاخین نسیل‌لرینده سیخ-سیخ تورک آدلی راحمانینوف‌لارا راستلانماسی تصدیق‌له‌ییر.
راحمانینوف سوی‌آدی‌نین تملینی عربجه رحمان-باغیشلاییجی کلمه‌سی اولوشدورماقدادیر. بو آد آللاها عایید اولان لقب‌لردن بیری‌دیر. بو سؤز عئینی زاماندا کیشی اؤزل آدی کیمی ده ایشله‌نیلیر.
بؤیوک روس بسته‌چیسی سرگئی واسیلی‌یئویچ راحمانینوف دا بو نسیلدن‌دیر.
1873 ایلینده نووقوروددا دوغان س. و. راحمانینوف، موسکو کونسرواتوواریندا یئتیشمیشدیر. بیر سوره موعلّیم‌لری؛ آرِنسکیی و تانِیئف‌ین ائتکیسینده قالدیقدان سونرا چایکوفسکی‌یه باغلانمیشدیر. باتی موسیقیسی و روس فولکلوروندان ایلهاملانان بسته‌لری ایله20. یوزایلین ان بؤیوک بسته‌چی‌لری آراسیندا یئر آلماقدادیر.
اثرلری؛ آلِکوْ، جوزاملی آتلی، "فرانچیسکا دا ریمینی" آدلی اوپرالار؛ اوچ سمفونی و سمفونیک شعیرلر، پیانو و اورکستر اوچون دؤرد کونسرت ، بیر اوچلو، ویولون‌سل و پیانو اوچون بیر سنات، پیانو اوچون بیرچوخ پارچا آیریجا یئتمیش دوققوز ملودی‌دیر.
کوْرساکوْف‌لار: کوْرساکوْف‌لار سولاله‌سی تملینی لتونی‌دن موسکویا گلن ونتسلاو ژگمونتوویچ کوْرساک آدلی شخصدن آلماقدادیر. اونون تؤرمه‌لری اولان کوْرساکوْف‌لار 7187/1676 ایلینده و باشقا تاریخ‌لرده چئشیدلی گؤرَولرده اولموش، یاخشی خیدمت‌لرینه قارشی‌لیق اؤدول‌لندیریلمیشدیلر.
کوْرساکوْف سوی‌آدی‌نین تملینی کوْرساک بوزقیر آتی سؤزو اولوشدورماقدادیر. بو سؤز، تورک لهجه‌لری‌نین قیپچاق قوروبوندان آلینمیشدیر. مشهور روس بسته‌چی، نیکولای ریمسکی کوْرساکوْف بو نسیلدن‌دیر.
سن. پترزبورقا یاخین تیخوین قصبه‌سینده دونیایا گلن ن. ر. کوْرساکوْف، پیانو چالماغی بورادا اؤیرنمیشدیر. 12 یاشیندا سن. پترزبورقداکی دونانما اوخولونا گیرمیشدیر.
1871ده سن. پترزبورق هونرستانیندا باشلادیغی پروفسورلوق گؤرَوینی، حیاتی‌نین سونونا قدر دوام ائتدیرمیشدیر. 1874-1907 تاریخ‌لری آراسیندا سن. پترزبورق، موسکو، کیئف، بروکسل و پاریس‌ده چوخ ساییدا سمفونیک کونسرت یؤنتمیشدیر. دونانمانین براسس قروبوندا اون ایل چالیشمیش، موسیقی اوخولوندا یئدی ایل مودیرلیک، ایمپریال جاپللادا ایسه اون ایل مودیر یاردیمجی‌لیغی اتئمیشدیر. 1908 ایلینده لیوبنسک‌ده یاشامینی ایتیرمیشدیر.
ان تانینمیش اثری، مین‌بیر گئجه ناغیل‌لاریندان ایلهام آلمیش اولان شهرزاد اثری‌دیر.
قوْقوْل (قوْقِل) : چوخ سونرادان لهیستان‌دان کؤچه‌رک، 1775 ایلیندن اعتیباراً روسیه دووْریان‌لاری اولان کیشی‌لرین سولاله‌سی‌دیر. بو سوی‌آدی، تورک-بولغارلاردا (چوواش‌لاردا) قوش آدینی بیلدیرن قوْقوْل ~ کوْقوْل سؤزوندن دوزلمیشدیر.
تانینمیش روس رومان و اویون یازاری نیکولای واسیلی‌یئویچ قوْقوْل بو نسیلدن‌دیر.
ن. و. قوْقوْل 1809 ایلینده اوکراین‌ین سوْروْچینتسی‌ده دونیایا گلمیشدیر. یاشامی‌نین، دوشونجه‌لری‌نین بوتون قرارسیز و غریب یؤنلرینه قارشین، روس ادبیاتی ایچینده چوخ اؤنملی بیر یئری وار. روسیه‌یه اؤز اوزونو گؤسترن ایلک یازارلاردان‌دیر. آیریجا، کیچیک اینسانی بیر ادبیات قهرمانی ائتمه‌سی آچیسیندان دا اؤنملی‌دیر. ادبیاتی آشماق سعی‌لری ایله یاناشی ، روح سیخینتیسی دا داها یوکسک بیر دوزئیده تولستوی و داستایئفسکی طرفیندن سوردورولموشدور.
اثرلری؛ ناغیل‌لار، موفتتیش، پالتو، اؤلو جان‌لار، بوُرون، بیر دلی‌نین خاطیره دفتری، پورتره، اسکی زامان بیگلری، تاراس بوُلبا، فایتون، قومارچی‌لار، دعاوا، ائولنمه، پترزبورق حکایه لری-دیر.
شاه‌اثری اولان اؤلو جان‌لاردا فئودال روسیه‌نین دؤولت ایداره‌چی‌لیگینده‌کی عدالت‌سیزلیگی گؤستریر.
کوُتوُزوف‌لار: بؤیوک کنیاز آلکساندر یاروْسلاووْویچ نوسکیی‌نین یانینا پروُسلوُلاردان گلن، چوُد ساواشی‌نین تانینمیش قهرمانی قاوریلین نوه‌سی‌نین اوغلو و نوْوقوروْدلو پروشکانین نوه‌سی فِدوْر آلکساندروْویچ کوُتوُزدان‌دیر. روس تاختینا چئشیدلی روتبه‌لرده خیدمت ائتمیشدیلر. کوُتوُزوف سوی‌آدی‌نین تملینی تورک-بولغار کوُتوُز ~ کوُدور چیلدیرمیش، قوُدورموش سؤزو اولوشدورماقدادیر. بوتون لهجه‌لرده بو سؤزون آنلامی عئینی‌دیر.
1812 ایلینده روسیه اوردوسونون باش‌کوماندانی اولاراق، روسیه-فرانسه ساواشیندا ناپلئون کوماندان‌لیغینداکی فرانسه‌لی‌لری گئری پوسکوردن پرنس میخائیل ایللاریوْنووْیچ کوُتوُزوف دا بو سولاله دن‌دیر.
میخایل کوُتوُزوف، 1745 ایلینده سن. پترزبورق‌دا آنادان اولموشدور. هله 15 یاشیندایکن روس اوردوسونا قاتیلمیش، 1813 ایلینده اؤلومونه قدر بو اوردودا آکتیو اولاراق گؤرَو آلمیشدیر. اوردوداکی باشاری‌لاریندان دولایی بیله‌سینه کنیاز روتبه‌سی وئریلمیشدیر. ایکینجی دونیا ساواشی سیراسیندا آلمان قووّه‌لرینه قارشی قیزیل اوردونون آپاردیغی عسکری حرکاتدا اونون آدی ایله آنیلماقدادیر.
سونوج
تورک‌لر و روس‌لار آراسیندا یوزایل‌لر بویو سورن قونشولوق، تورک‌لرین روس خالقی ایله چئشیدلی ایلیشکی‌لر قورماسی سونوجونو وئرمیشدیر. بو ایلیشکی‌لر ایسه، روس دؤولتی‌نین قورولماسیندا و شکیل‌لنمه‌سینده، قیساجاسی روسیه تاریخینده تورک‌لرین اؤنملی رول اویناماسینی ساغلامیشدیر. قازان-روس دؤورونه، اؤزل‌لیکله قازانین اله گئچیریلدیگی 1552 تاریخینه قدر تورک سیاسی حاکیمیتی دولاییسییلا تورک کولتورونون روس کولتورو اوزرینده داها ائتکیلی اولدوغو گؤرولمکده دیر. بو ائتکی، او دؤنمده روسجادا اولان تورکجه آلینتی‌لاردان دا آنلاشیلماقدادیر. آنجاق 1552 تاریخیندن اعتیباراً بو ایلیشکی‌لرین ترسینه دؤندوگو، آیریجا چئشیدلی اوستونلوک‌لردن فایدالانماق ایسته‌ین یوزلرجه عاییله‌نین ده روس دؤولتینه قاتیلدیغی گؤرولمکده‌دیر. بئله‌لیکله بوگون روس اولاراق تانیدیغیمیز بیلیم کولتور دونیاسیندان تانینمیش کیشی‌لرین ده داخیل اولدوغو یوزلرجه تورک سویلو سولاله اورتایا چیخمیشدیر.
یازان: سحر ممیش
اژه بیلیم‌یوردو، ادبیات فاکولته‌سی، تورک دیلی و ادبیاتی بؤلومو، ایزمیر
کؤچورن: عباس ائلچین
قایناق‌لار
- آنا بریتانیکا گنل کولتور آنسیکلوپدیسی، ایستانبول: آنا یایینجی‌لیق آ.ش و انسیکلوپدیا بریتانیکا اینج. یایین‌لاری.
- باسکاکوو، ن. آ. (1997)، تورک کؤکنلی روس سوی‌ادلاری (چئو. سامر کاظم‌اوغلو)، آنکارا: تورک دیل قورومو یایین‌لاری.
- حالیکوو، آ. ه. (1995)، روس تانینان 500 بولغار-تاتار تورک آصیللی سولاله (چئو. مصطفی اؤنئر)، ایستانبول: تورک دونیاسی آراشتیرمالاری واقفی یایین‌لاری.
- کاراآغاچ، گونای (2005)، دیل، تاریخ و اینسان، آنکارا: آک‌چاغ یایین‌لاری.
- کورات، آکدس نیمئت (1972)، 4-18. یوزییللاردا کارادنیز قوزئی‌ینده‌کی تورک کاویملری و دولت‌لری، آنکارا: تورک تاریخ قورومو باسیم‌ائوی.
- اؤنئر، مصطفی (2011)، تورکچه یازی‌لاری، ایستانبول: کئسیت یایین‌لاری.
- سلیمان، اولجاس (1992)، آزییا (چئو. ناتیق صفراوغلو)، ایستانبول: تورک دونیاسی آراشتیرمالاری واقفی.
آراشدیرمانین اورژینالینا کئچید: RUS KÜLTÜRÜNDE TÜRK İZLERİ
حئیوانلار تارلاسی - جورج اورول (رومان + فیلم)
حئیوانلار تارلاسی
یازان: جورج اورول
چئویرن: عباس ائلچین
بیرینجی بؤلوم
مانور تارلاسی‌نین آغاسی بای جونز، گئجه‌‌له‌‌یین تویوقلارین اینی‌نین قاپیسینی باغلایاندا، اسریکلیکدن باجانی توتماغی اونوتدو. فنری‌نین ایشیغی دام دوواردا اویناقلایارکن ساللانا-ساللانا آولونون اورتاسیندان گئچه‌رک تارلا ائوی‌نین قاپیسی‌نین ائشیگینده چکمه‌لرینی چیخاردیب سون بارداغینی دهلیزده‌کی آرپا سویو کوپوندن ووراندان سونرا بایان جونزون خورولتوسو گلن اوتاغا گئچدی.
یاتاق اوتاغی‌نین ایشیغی سؤنونجه، تارلانین بوتون یاپیتلارینی جوشقولو بیر قیمیلداما بورودو،گون بویو «آغ قابان» اؤدولونو قازانمیش، قوجا مئیجیرین اؤتن گئجه گؤردوگو ایلگینج یوخوسوندان دانییشیلمیشدیر. قوجا مئیجر یوخوسونو باشقا حئیوانلارا آچیقلایاجاغینی سؤیله‌میشدی. حئیوانلار، بای جونزون گؤزون ایراق گؤرونجه بؤیوک آمباردا بولوشاجاقلارینی آنلاشمیشدیلار . قوجا مئیجر( او اسکیدن بری یاراشیقلی مئیجر آدیله تانینمیشدیر) چوخ سایغی‌دگر بیر دونقور ایدی. تارلادا، هرکیمسه، بؤیوکلو- کیچیکلی یوخولاریندان بیر هاویر ووروب اونون سؤزلرینی ائشیتمگه کؤنوللو ایدی. قوجا مئیجر، بؤیوک آمبارین دیبینده ساماندان قایریلمیش قالدیریمین اوستونده، تاواندان آسلانمیش فنرین ایشیغی‌نین آلتیندا دایانمیشدی. اونون اون‌ایکی یاشی وارایدی. بو یاخینلاردا آزجا کؤکلسه‌ده، هله‌ده بویوله‌ییجی اسکی گؤرکمینی ایتیرمه‌میشدی. قابان دیشلری‌نین کسیلمه‌دیگینه باخمایاراق او چوخ اوسلو، سئویملی گؤرونوردو. قیسا بیر سوره ایچینده، حئیوانلار بیره‌ر- بیره‌ر یئتیشیب اؤز یئرلرینه یئرلشدیلر. اؤنجه اوچ ایت گلدی؛ بولوبئل، جئسی بیرده پینچئر. سونرا دونقوزلارچاپاراق گلیب قالدیریمین اؤنونده یئرلشدیلر. تویوقلار آچییشقانین بارماقلیقلاریندا اوتوردولار. گؤیرچینلر پیریلداشاراق چاتی‌نین آلتینداکی تیره قوندولار. اینکلر ایله قویونلار، دونقوزلارین آرخاسیندا آغناییب گَوشه‌مگه باشلادیلار. ایکی آرابا آتلاری؛ کلووئر ایله باکسئر، باشقا کیچیک حئیوانلاری آیاقلاری آلتیندا آیاقلاماسینلار دئیه یاواش-یاواش آددیملایاراق اوراداکیلارا قوشولدولار.کلووئر، اورتا یاشلارینا یاخینلاشان آناج، سمیز بیر قیسراق ایدی.دؤرد دایچا دوغدوقدان سونرا آرتیق اسکی بوی بوخونونو ایتیرمیشدی. باکسئر، قوجامان بیر آیغیر ایدی. اون سگگیز قاریش بویو اولوب ایکی آتجا گوجو وارایدی. آلنی‌نین قاشقالیغی اونا مایماقجا بیر بیچیم وئرمیشدی.گئرچکدن‌‌ده چوخ اوسلو بیریسی ساییلمازدی. بونونلا بئله، او چالیشقانلیغی، دؤنمزلیگی ایله، هامی‌نین سایغیسینی قازانمیشدی. آتلاردان سونرا، آغ اوغلاق موریئل ایله بئنجامین آدلی ائششک گلدیلر. بئنجامین تارلانین ان یاشلی حئیوانی ایدی. او، اتی آجی، دیلی آجی بیر حئیوان ایدی.چوخ چتین دانیشاردی؛ دانیشاندا ایسه کیمسه اونون نه دئدیگینی آنلامازدی.اؤرنگین،او دئیردی: « تانری میلچکلری قووماق اوچون منه قویروق وئریب آنجاق دوزو بوایدی نه قویروق اولاردی نه‌ده میلچک». تارلاداکی حئیوانلارین آراسیندا تکجه او ایدی ایندی‌یه‌دک هله گولمه‌میشدی.ندنینی سوروشوندا ایسه، گولمه‌لی بیرشئیین اولمادیغینی سؤیلردی. آچیقجا دیله گتیرمه‌‌دیگینه باخمایاراق او باکسئره وورغون ایدی. اونلار سود گونلرینی هئپ بیرلیکده گئچیردیب باخچانین اؤته‌‌سینده‌کی کیچیک اوتلاقدا قونوشمادان یان یانا گزه‌رک اوتلایاردیلار.
آلفونس دوده‌نین "سونونجو درس" حکایه‌سی، محمدامین رسول‌زاده‌نین ترجومه‌سینده
سونونجو درس
آلفونس دوده
صاباحکن مکتبه گئجیکمیشدیم. موعلیمین سرزنیشیندن (دانلاغیندان) قورخوردوم. موعلیمیمیز موسیو هامل بو گون بیزدن قواعیدی فعلی (فعلی صیفت‌لری) سوراجاقدی. من بو درسی یاخشی بیلمیردیم. هله اوّلینجی کلمه‌لری تامامیله یادیمدان چیخمیشدی. عقلیمه گلدی کی، بو گون اصلینده مکتبه گئتمه‌ییب گزمگه قاچیم.
هاوا دا بو فیکریمه موساعید، اولدوقجا صاف و ایستی ایدی. چایین کناریندان توتوب مئشه‌یه قدر سریلن چمنلیک یام‌یاشیل ایدی. چمنلیکده اوخویان قومرولارین گؤزل بیر موسیقیسی، وجده گتیرن نغمه‌لری ده آدامی باشدان چیخاریردی. تاختا کارگاهی‌نین او بیری طرفینده کی ریپر چمنزاریندان دخی سان گؤرن پروسیا عسگری‌نین مارشی اطرافا اینعیکاس ائدیردی.
طبیعتین موحیّا ائله‌دیگی (یاراتدیغی) بو منظره البته کی، تصریفی افعال قایداسیندان داها زیاده خوشوما گلیردی. معه‌مافیه (بونونلا بئله) بیر آز تردّود ائتدیم. مکتبدن قاچماق فیکریندن واز کئچیب دوغروجا مکتبه طرف یوللاندیم.
کندخودانین ائوی یانیندان کئچیرکن بیر چوخ جماعتین اعلان تاختاسی‌نین قاباغیندا ییغیلدیغینی گؤردوم. ایکی ایلدن بری بوتون قارا خبرلر بو تاختا واسیطه‌سیله بیزه یئتیشیردی. سینیقلیق، مغلوبیت، تعلیقات (وئرگی‌لر) و سایر دؤولت احکامی (حؤکم‌لری) هامیسی بورادا نشر اولونوردو. اؤز-اؤزومه دئدیم کی، گؤره‌سن، یئنه نه وار؟ بو آندا دمیرچی واختر ایله شاگیردینی گؤردوم کی، اعلانی اوخویوردو. منی گؤرجک چاغیردی و دئدی کی:
- بالاجا، چوخ دا تلسمه مکتبه واختیندا چاتارسان!
من خیال ائتدیم کی، دمیرچی منیم گئجیکدیگیمی گؤروب ایستهزا ائدیر. بونا گؤره آیاق ساخلامادیم. هامان قاچاراق، یویورک اؤزومو مکتبین حَیطینه یئتیردیم.
درس باشلامامیش اولسایدی، هرگونکو کیمی اوشاق‌لارین سسینی تا کوچه‌دن ائشیتمه‌لی ایدیم. چونکی همیشه درسین ایبتیداسیندا اوشاق‌لارین قیل وقالی کوچه‌یه قدر گئدیر، میزلر آچیلیب-قاپانیر، درس اوستونده موباحیثه‌لر اولونار، بونلارا هردن‌بیر موعلیمین سَتّاره (خطکش) ایله ماسا اوزرینه ووروب:
- بیر آز ساکیت اولون! - دئیه باغیرماسی دا علاوه اولوناردی. حالبوکی، ایندی نه سس وار ایدی، نه صدا. منی آرتیق خوف گؤتورموشدو. مادام کی، سس-صدا یوخدور، دئمک کی، درس باشلانمیشدیر. ایندی بوتون غئیرتیم بونا مونحصیر ایدی کی، بیر تؤور ایله اؤزومو درس اوتاغینا سالیم کی، موعلیم خبر توتماسین.
پنجره دن گؤروردوم کی، یولداش‌لاریم اؤز سیرالاریندا اَیلشمیشلر. موسیو هامل ده اؤز دهشتلی ستّاره‌سینی قولتوغونا ووروب او طرف-بو طرفه گزیر. ایندی گرک کی، قاپینی آچیب بو سوکوتی-تام ایچینده اؤز سیراما اوتورام. آرتیق نه درجه‌ده قورخوب و نه اندازه‌ده قیزاردیغیمی اؤزونوز تصوّور ائدینیز.
نتیجه ده اؤیله اولمادی. موسیو هامل آجیقلانمادان منه باخدی و مولایمتله دئدی کی:
- تئز اول، بالاجا فرانس، یئرینی توت. آز قالمیشدی کی، سنسیز درسی باشلایاق!
من هامان یئریمی توتدوم، بیر آز قورخوم گؤتورولدوکدن سونرا باخدیم کی، موعلیمیمیز قشنگ گؤی موُندیرینی گئیمیش، یاخاسینا ظریف بیر قالستوک تاخمیش و تووظیفی-موکافات (وظیفه موکافاتی)، بایرام و سایر بؤیوک گونلره مخصوص قیزیل سورمه‌لی قارا پاپاغینی باشینا قویموش، بونلاردان باشقا دئسک درس اوتاغی‌نین دا باشقا بیر جیلوه‌سی و منظره‌سی واردیر.
هر شئیدن زیاده نظر دیقتی جلب ائدن بیر شئی واردی کی، او دا کند اهالیسیندن بیر جمعین عادتاً بوش قالان دال سیرالاردا اوتورموش اولدوقلاری ایدی. اونلار دا بیزیم کیمی ساکیت و صامیت اوتورموشلاردی. هاوزِر اؤزونون او اوچ‌کونجلو پاپاغی ایله مدرسه‌نین سابیق موعلیمی، قدیم پوستا مأمورو و سایر شخص‌لر دخی بورادا ایدیلر. اونلارین هامیسی اولدوقجا غمگین و موتأثیر ایدیلر. هاوزِر اؤزو ایله برابر کنارلاری دیدیلمیش کؤهنه بیر الیفبا کیتابچاسی دا گتیرمیش و آچیب دیزلری‌نین اوسته سرمیش، گؤزلوگونو ده اونون اوسته قویموشدو.
گؤردوگوم بو فؤوقالعاده احوالاتدان تعجوبده ایدیم کی، موعلیمیمیز موسیو هامل اؤزونه‌مخصوص اولان مؤوقعیه چیخیب منی قبول ائله‌دیگی مولاییم و متین سسله باشلادی:
- اوشاق‌لاریم، بو، سونونجو درسیمیزدیر. برلین‌دن امر گلمیشدیر کی، اِلزاس و لوررِن مکتب‌لرینده آلمانجادان باشقا هئچ بیر شئی اؤیره‌دیلمه سین… تزه موعلیم صاباح بورایا وارید اولار، بو گون سیزین فرانسیزجادان سونونجو درسینیزدیر. خواهیش ائدیرم کی، لازیمینجا دیقّت یئتیره‌سینیز.
بو نئچه کلمه منی مونقَلیب ائتدی (دَگیشدی). آه، زاواللی‌لار! کندخودانین قاپیسیندا اعلان اولونان بو ایمیش!..
من ایندی-ایندی یازی اؤیرنمگه باشلامیشدیم. دئمک کی، آرتیق هئچ بیر شئی اؤیرنه بیلمه‌یه‌جگم. آه، او تلف ائتدیگیم واخت‌لار! آه، او درسدن غایب اولوب دا قوش یووالارینی آختارماغا و یاخود ساآر مئیدانیندا فیرفیرا فیرلاتماغا گئتدیگیم ساعات‌لار!... سیزین اوچون نه قدر موتآثیرم! او واخت صرف-نحویم (گرامریم)، تاریخی-موقدسیم و باشقا کیتاب‌لاریم منه آغیر بیر یوک اولوب نظریمده منفور ایدیلر. ایندی اونلاردان آیریلماق منیم اوچون قدیم دوست‌لاریمدان آیریلماق قدر چتین‌دیر. بو کیتاب‌لار دا موسیو هامل کیمی‌دیرلر. موعلیمیمیز گئده‌جک، آرتیق اونو گؤره بیلمه‌یه‌جگم، تصوور ائتدیگیم سَتّاره لرین آجیسینی اونوتدوروردو. یازیق کیشی!
بو سونونجو درسین احتیرامینا ایمیش کی، موعلیمیمیز یکشنبه‌لره مخصوص اولان یاخشی پالتارلارینی گئیینمیش. ایندی آنلادیم کی، کندین قوجا کیشی‌لری نه اوچون بورایا گلمیشلر و نه اوچون دال سیرادا اوتورموشلار. بو حرکت‌لری ایله اونلار بورایا گلمه‌دیکلریندن موتأثیر اولدوقلارینی گؤستریرلردی. بو، قیرخ ایلدن بری ایندی الیمیزدن گئدن وطنیمیزه خیدمت ائدن موعلیمیمیزه قارشی بیر نؤوع تشکّور ایدی.
من بو خیال‌لارلا (سرگرم) مشغول ایدیم کی، اؤز آدیمی ائشیتدیم. جاواب وئرمک نؤوبتی منه چاتمیشدی. فقط من اوجا سسله غلط‌سیز اولاراق تامام بیر صورتده قواعیدی-فعلی ایضاح ائده بیلمه‌دیم. هامان اوّلینجی کلمه‌لرده حواسیم (حیس‌لریم) قاریشدی، سیرانین کنارینا دایاندیم. بیر نئچه دقیقه تیتره‌دیم، باشیمی قالخیزماغا اوتانیردیم. موسیو هامل حالیمی بؤیله گؤرونجه دئدی:
- بالاجا فرانسیم، من سنی مذمت‌له‌میرم. چونکی اؤزونون نه قدر موعذّب (عذاب چکمیش) اولدوغونو گؤرورم… باخ، گؤر نه‌لر اولدو. هر گون دئییردینیز کی، واخت وار، درسیمی صاباح اؤیرنرم. فقط گؤردونوز کی، صاباح نه‌لر اولور، سونرا نه گلیر…
آه!.. ایشته بو تعلیم ایشینی صاباحا قویماق‌دیر کی، اِلزاسیمیزین بدبخت‌لیگینه سبب اولدو. ایندی اونلارین حاقلاری وار بیزه دئسینلر کی، فرانسیز اولدوغونوزو ایدیعا ائدیرسینیز. حالبوکی نه اؤز دیلینیزی دانیشا بیلیرسینیز، نه ده اؤز دیلینیزده یازا بیلیرسینیز. بیچاره فرانسیم، بو ایشده موقصیر اولان یالنیز سن دئییلسن. بو مذمت‌لر بیزیم هامیمیزا واریددیر. بؤیوک‌لریمیز سیزی لوزومونجا اوخوتدورمادیلار. بیر نئچه قپیک قازانماغی سیزین اوخومانیزا ترجیح وئردیلر. سیزی مکتبدن آلیب اکینه آپاردیلار، فابریکالارا گؤندردیلر. من اؤزوم ده ملامتدن (دانلاقدان) خاریج دئییلم. چوخ واخت اولموردو کی، من سیزی اوخوماق عوضینه باغیمی سووارماغا وادار ائدیردیم، باشیما بالیق اووو دوشنده سیزی بیجا یئره درسدن آزاد ائتمیردیم؟!
سونرا موسیو هامل مؤوضونو دَییشدیردی، فرانسه دیلیندن بحث آچیب بیزه دئییردی کی:
- فرانسه دیلی دونیانین ان شیرین ان فصیح و ان متین بیر دیلی‌دیر. بیز گرک کی، همیشه بو دیلیمیزی ساخلایاق و اونو هرگیز یادیمیزدان چیخارمایاق! زیرا اسارته کئچن بیر میلت اؤز دیلینی الینده ساخلامیش اولارسا، دوشدوگو زیندانین آچارینا مالیک اولموش دئمکدیر.
بعداً (آخیردا) موعلیم صرف-نحو کیتابینی گؤتوروب درسیمیزی اوخودو. من اؤزومون بو قدر یاخشی آنلادیغیما حئیرت ائدیردیم. موعلیم نه دئییردیسه هامان آنلاییردیم. سانکی عؤمرومده بو یاخشی‌لیقدا درس ائشیتمه‌میش و سانکی موعلیمیمیز بو دفعه کی کیمی هئچ بیر زامان درس دئمه‌میشدی. زاواللی آدام گئتمکدن اوّل سانکی بوتون بیلدیک‌لرینی بیر آندا بیزه وئرمک و بیر دفعه ده بوتون معلوماتینی بئینیمیزه سوخماق ایسته‌ییردی.
شیفاهی درس تامام اولدو. یازی درسی باشلاندی. موسیو هامل بو گونه مخصوص سرمشق‌لر (نومونه‌لر) حاضیرلامیش، اونلارین اوزرینده گؤزل بیر خطله یازمیشدی:
" فرانسه، اِلزاس! فرانسه، اِلزاس! "
سیرالارین کنارلارینا آسدیغی بو سرمشق‌لر داملار اوزرینده یئل‌لنن بایاراق‌لارا بنزه‌ییردی. اوشاق‌لارین نئجه بیر هوسله بو سرمشق‌لری ایستینساخ ائتدیک‌لرینی (اوزونو کؤچوردوک‌لرینی) گؤرمه‌لی ایدی. اوتاقدا تام بیر سوکوت واردی. هر شئی صامیت ایدی. آنجاق کاغیذ اوزرینده جیزیللییان قلمین صداسی ایدی کی، بو سوکوتو پوزوردو. کوچه‌دن زرین‌پر آری‌لار اوتاغا داخیل اولورلاردی. آیری واخت اوشاق‌لارین ذهنینی اؤزونه جلب ائدن بو جوجولره دوزجیزگی مشقیله مشغول اولان خیردا اوشاق‌لار بئله اهمیت وئرمیرلردی. اونلار دا وار سسلریله فرانسه یازیسی ظن ائتدیک‌لری بو جیزگی‌لری تکرار ائتمکله مشغول ایدیلر.
گؤیرچینلر دخی مکتبین دامیندا اوتوروب غملی-غملی اوخویورلاردی. من اونلارین سسینی ائشیتدیکده اؤز-اؤزومه دئدیم کی، گؤره سن اونلار بونلاری دا آلمانجا اوخوماغا مجبور ائده‌جکلر؟
آرابیر باشیمی قاباغیمداکی کاغیذدان قالخیزدیقدا گؤروردوم کی، موسیو هامل اوتورموش اؤز ماساسی‌نین شئی‌لرینی گؤتوروب - قویور. سانکی بو موحقّر (تحقیر اولونموش) درسخانه‌سی‌نین بوتون شئی‌لرینی ذهنینه تاپشیرماق ایسته‌ییر. بیر تصوور ائدینیز. بو زاواللی آدام قیرخ ایلدن بری بو اوتاغا مأنوس اولموش (اؤیرنمیش)، همیشه بو پنجره‌نین قاباغیندا اوتوروب حَیطه باخمیش و بو قیرخ ایلین عرضینده عئینی منظره، عئینی ترتیب‌لری گؤرموش، یالنیز تغییر تاپان (خاراب اولان) بیر شئی وارسا او دا مکتب سیرالاری‌نین سورتولوب کؤهنه‌لمه‌سی ایله حَیطده کی قوز آغاج‌لاری‌نین بؤیویوب قول-بوداق آتماسیندان و اؤز الی ایله اکدیگی گول آغاج‌لاری‌نین پنجره بویونجا قالخیب دامین کنارینا قدر اوزاندیقلاریندان عیبارت ایدی.
بونلارین هامیسیندان آیریلماق مجبوریتی‌نین تصوورو و یوخاری اوتاقدا سفر صاندیق‌لاری ایله چامادان‌لاری باغلایان باجیسی‌نین هنیرتیسی زاواللی آداما نه کیمی تاثیر ایجرا ائده بیله‌جگینی ده بیر کره دوشونونوز. دوشونونوز بو آدامین حوزن و کدرینی کی، اللصاباح بورادان دایمی صورتده آیریلاجاقدیر.
بوتون بو روح ازیجی تأثیرلرله برابر موعلیمیمیزین یئنه قووّتی واردی کی، درسینی آخیرا یئتیرسین. مشقدن سونرا تاریخ درسی گلدی.
کیچیک اوشاق‌لار بیر آغیزدان الیفبانی اوخویورلاردی. اوتاغین دال سیرالاریندا اوتوروب دا الیفبا کیتابینی الینه آلمیش اولان قوجا هاوزِر ده عئینگینی گؤزونه ووروب کیچیک اوشاق‌لارلا برابر تهجّی ائدیردی (هؤجه‌له‌ییردی). گؤرونوردو کی، بو قوجا کیشی ده چالیشیردی. قوجانین ایضطیراب تأثیریندن سسی تیتره‌ییردی. بیر درجه‌ده کی، هامیمیزی گولمک، عئینی زاماندا آغلاماق توتوردو.
آه!.. بو سونونجو درسی هئچ بیر واخت اونوتمام… ناگاه کیلسه ساعاتی اون ایکینی ووردو. گون اورتا چاغی ایدی. دوعا اوخوندو. بو اثنادا ایدی کی. مشقدن قاییدان پروسیا عسگرلری‌نین شئیپورلاری‌نین سسی اوجالدی. موسیو هامل موضطریب (هیجانلی) ایدی. رنگی قاچمیش حالدا کورسو اوزرینه چیخیب آیاق اوسته دوردو (موسیو هامل هئچ بیر زامان بو قدر بؤیوک گؤرونمه میشدی) و دئدی:
- دوست‌لاریم! دوست‌لاریم من… من...
موهوم بیر سؤز دئمک ایسته‌ییردی. فقط، بوغازی مینگیرلشیر، سانکی بیر شئی اونو دانیشماقدان منع ائدیردی (قاباغینی آلیردی).
ناگاه موعلیم اوزونو مکتبده کی قارا لؤوحه‌یه چئویردی. الینه آغ بیر تباشیر پارچاسی آلیب بوتون قووّت و باجاریغینی صرفله بؤیوک حرفلرله یازدی:
- یاشاسین فرانسه!
سونرا هامان یئرینده‌جه قالدی. باشینی دیوارا دایادی. آرتیق بیر سؤز دئمه‌دن الی ایله بیزه ایشاره ائتدی کی:
- بیتدی… مورخص‌سینیز…
موترجیم: محمدامین رسول‌زاده
"ایقبال" قزئتی، 1914 نجی ایل
کؤچورن : عباس ائلچین
داستایئوسکی‌نین حکایه‌سی محمدامین رسول‌زاده‌نین ترجومه‌سینده
داستایئوسکی‌نین حکایه‌سی محمدامین رسول‌زاده‌نین ترجومه‌سینده
قارتال
م.ف.داستایئوسکی
قارتال جینسیندن " قارا قوش " دخی بیر مودّت بیزیم محبس دایره‌سینده یاشادی. کیم ایسه اونو یارالی و ازیلمیش بیر حالدا دایره‌یه (حیطه) گتیرمیشدی. زاواللی اوچا بیلمیردی، ساغ قانادی یئردن سورونور، بیر آیاغی دا آرخاسیندان گلیردی. اطرافداکی ایزدیحامی نئجه دؤنه‌رک قورخونج بیر باخیشلا سئیر ائتدیگینی و اؤز حیاتینی باها بیر قیمته ساتماق اوچون دیمدیگی‌نین نئجه بیر تؤور تهدید اولاراق آچیلیب-یومولدوغونو ایندی ده خاطیرلاییرام.
ایزدیحام اونو سئیر و تاماشادان فراغت ائدینجه قارا قوش بیر آیاغی اوزرینده توللانیر، بیر قانادی ایله چیرپینیر، آخسایا-آخسایا قوشور و دایره‌نین بیر بوجاغینا سیخیشیب قالیردی. بو سورعتله قارا قوش اوچ آی تامام دایره‌ده قالدی و هئچ زامان اؤز بوجاغینی ترک ائتمه‌دی. اوّل‌لری تئز-تئز گلیر، اونا تاماشا ائدیر و " شاریک " کؤپگی دخی اوستونه قیسقیردیردیلار. " شاریک "-ده جسارتله آتیلیر، فقط پَک یاخین گئتمگه قورخوردو. بو ایسه محبوس‌لارین کئیفینه گلیردی.
- وحشی تسلیم اولمور! - دئییردیلر.
سونرا " شاریک " ده قارتالا آرتیقلاماسی ایله اذیت وئرمگه باشلامیشدی. کؤپگین قورخوسو دا آرتیق گؤتورولموش، قیسقیردیلدیغی زامان زاواللی قوشون یارالی قانادیندان یاپیشیردی. قارتال دیمدیگی، جایناغی و وار قووّتیله چیرپینیر، موتعذیبانه (اذیتلی) بیر حالدا مودافیعه اولونور، یارالی بیر پادشاه کیمی اونا تاماشا ائدن‌لری آجیلی بیر باخیشلا سوزوردو. آخیری هر کس یورولور و قارا قوشو اونودوردولار.
مع‌مافیه (بونونلا بئله) هر گون قوشون یانیندا بیر پارچا تزه اتله بیر قاب سو گؤرمک اولاردی. کیم ایسه قارتالی سئویر و اونا گؤز یئتیریردی. اوّل‌لری او، یئمک ده ایسته‌میردی. حتّی بیر نئچه گون یئمه‌دی ده. نهایت، یئمگه باشلادی. فقط، هر حالدا الده و یاخون(یاخین) اینسان حوضوروندا وئریلن یئمک‌لری قبول ائتمزدی. چوخ کره اولدو کی، من اونو اوزاقدان سئیر و تدقیق ائتدیم. اؤزونو یالقیز حساب ائله‌دیگی زامان‌لار، بعضاً بوجاغیدان دیشاری چیخیر و یگیرمی قدم بیر مسافه طی ایله تکرار یئرینه دؤنور. یئنه مؤوقعییندن چیخیر، تزه‌دن عوْودت ائدیردی (گئری‌یه دؤنوردو).
منی گؤرور- گؤرمز قارتال یئرینه قوشور، باشینی آرخایا آتاراق دیمدیگینی آچیر و توکلرینی اورپه‌ده‌رک حربه حاضیرلانیردی. من اونو هر جور تلطیف و نوازیشله اؤزومه رام ائده بیلمیردیم، دیمدیکله‌ییر، چیرپینیر، الیمده کی اتی آلمیر و دایما قورخونج گؤزلرینی گؤزلریمه دیکیب باخیر، بیر آن غفلت ائتمیردی. أوَت، او کیمسه‌یه اعتیماد گؤسترمیر، کیمسه ایله صولح ائتمیر، باریشماز بیر دوشمن قالاراق اؤلومونو گؤزله‌ییردی.
آرتیق ایکی آی اولدو کی، کیمسه قارا قوشو خاطیرلامیر، اونو دوشونموردو. فقط سون گونلرده هر کسده اونا قارشی بیر مرحمت حیسّی اویاندی، قارتالی دایره‌دن خیلاص ائتمگه قرار وئردیلر. محبوس‌لاردان بعضیسی: " اؤلسه ده باری دایره‌ده - محبسده اؤلمه‌سین" دئدیلر.
باشقالاری: " دئمک، آزاد و خشین (سرت) بیر قوشدور، محبس دایره‌سیله تلطوفی (رفتار) - قلب ائده بیلمیر " ، - دئیه بیان ائتدیلر.
بیزیم کیمی دئییل، دئمک، - دئیه بیر باشقاسی علاوه ائله‌دی.
بس گؤرمورسن کی، او قوشدور، بیز آدامیق.
قارتال بیلمیرسینیز، آرکاداش‌لار، اورمان‌لارین پادشاهی‌دیر... - دئیه بوش‌بوغاز اسکوُراتوْف باشلادی... فقط بو کره اونا قولاق آسان اولمادی.
بیر کره ناهاردان سونرا ایدی کی، طبیل وورولدو.
ایشه گیرمک زامانی گلمیشدی. ایشه یئنه قارتالی آلدیلار. دیمدیگینی سیخدیلار چونکی او، مودهیش بیر سورعتده هوجوم ائدیردی. حاصارا ایردیلر، قوشو یولا سالان 20 کیشی فؤوقالعاده بیر ماراقلا قوشون هارایا گئده‌جگینی گؤرمک ایسته‌ییردی. غریبه شئی: هر کس ممنون و موستریح (راحاتلانمیش) کیمی نظره گلیردی.
ائله بیل کی، بیر درجه‌‌یه‌دک اؤزلری آزاد اولوردولار.
قوشو آپارماقدا اولان محبوس:
- عجایب شئی، نه یامان مخلوق، نه یاخشیلیق ائدیرسن ده دیمدیکله‌ییر! - دئیه کمالی-شفقتله قورخونج قوشا باخماقدا ایدی.
میتقا، هایدی، بوراخ گئتسین!
سن او شفقتلی باخیشدانسا، اونا حورّیت وئر، حورّیت، او، مرحمت دوشگونو دئییل.
قارتالی حاصارین اوزرینه چیخاردیلار و اورادان چؤله بوراخدیلار. بو پاییز گونلریندن سویوق و توتقون بیر گونده ایدی. سارالمیش پاییز صحراسیندا کولک آجیقلی فیشقیریق‌لار وئرییوردو. قارتال ساغ اولان قانادی ایله چیرپینماغا و اولانجا قووّتیله قاچماغا باشلادی. ائله بیل کی، بیزدن اوزاقلاشماغا فؤوقالعاده عجله ائدیردی. محبوس‌لار ماراقلا باخیر و هارایا گئتدیگینی تعقیب ائدیردیلر.
بیریسی موتفکّیرانه:
- گؤرویورموسان؟ - دئدی.
- هئچ دؤنوب باخمیر دا- دئیه او بیری علاوه ائتدی.
هئچ بیر دفعه ده اولسون، دؤنمه‌دی، قاچیر.
سنه دؤنوب تشکّورمو ائده‌جک، ظن ائتدین؟ - دئیه اوچونجوسو سوردو...
معلوم! حورّیت! آزاد اولموش!
دئمک، اسوابوْدا!
آرتیق گؤرونمه‌ییر، قارداش‌لار...
هایدی، نه دورویورسونوز!!! - دئیه موستحفیظلر (موحافیظه‌چی‌لر) باغیردی و هامیسی سوکوت ائده‌رک ایشه باشلادیلار.
موترجیمی: م.ا.رسول‌زاده،
" ایقبال " قزئتی، نؤمره 546، 3 ژانویه، 1914
کؤچورن: عباس ائلچین
دیندار بالیقچی - کورت توخولسکی
سوئیس‌ین آسکونا شهرینده، حئیوانلاری اورکدن سئون دیندار بیر کیشی یاشاییر. بو چوخ یاخشی‌دیر، آنجاق دیگر طرفدن اونون کؤنلو بالیق توتماق دا ایسته‌ییر. او هردن لاگوما گؤلونون ساحیلینه گئدیر، اسکله‌نین قیراغیندا اوتورور، آیاق‌لارینی یئلله‌یه-یئلله‌یه قارماغینی سویا آتیر. قارماغین چوبوغونو برک-برک الینده توتاراق گؤزلرینی سویا زیلله‌ییب باشلاییر دوعا اوخوماغا.
او دوعا ائدیر بالیق‌لار قارماغا ایلیشمه‌سین. او یاخشی بیلیر بالیق قارماغا ایلیشیرسه دیلسیز حئیوان نه قدر آجی چکه‌جک. اونون اورگی بونو ایسته‌میر. بو اوزدن او یالوار-یاخارلا تانریدان ایسته‌ییر، لاگوما گؤلونون بالیق‌لارینی اونون قارماغیندان قوروسون. بئله‌لیکله او بالیق توتماغینی سوردورور.
سیزجه بو کیشی عدالتین اؤرنگی و یا داها دوغروسو سیمگه‌سی دئییل‌می؟ سورغونون یانیتی "هه" دیر. قوشقوسوز بو کیشی قوجا بیر یهودی و یا یهودیتین بللی بیر گؤرونوشودور. یا دا مسیحیت مکتبینده یئتیشمیش و بیر اینسانین ائریشه‌بیله‌جگی ان یوکسک تقوا درجه‌سینه ائریشمیش بیرکیمسه‌دیر. او معنوی ایدئال‌لارینی، دونیوی آرزولاری ایله بیرلشدیره بیلیب. بو اؤزل بیر باجاریق و یئته‌نک ایسته‌ییر.
البته بو مسئله، اونون قارماغینا ایلیشن بالیق‌لار اوچون فرق ائله‌میر، آنجاق اونون اوچون کسین‌لیکله بئله دئییل. چونکو ایندی هم بالیق توتور، همی ده ویجدانی دینج‌دیر.
اخلاقی سونوج
اونلار، اورادا یاشام ساحیلینده... یا اونلار یاشام ساحیلی‌نین اسکله‌سینده (بو گؤزل دیر)، بلی اونلار یاشام ساحیلی‌نین اسکله‌سینده اوتوروب آیاق‌لارینی یئلله‌ده‌رک قارماق‌لارینی سویا توللاییر باشاری (موفقیت) اوولاییرلار. آنجاق بیرآزجا عاغیللی‌دیرلارسا، عئینی زاماندا دوعا دا اوخویورلار.
دینچی فاحیشه‌لر، سوسیالیست بانکچی‌لار، دموکرات میلیس‌لر و منیم صینفیمدن اولان حقیقت سئون قزئته‌چی‌لر عئینی ایشی ائدیرلر: هامیسی اوو آختاریر و دوعا ائدیرلر.
چئویرن: عباس ائلچین