کلبه عموتوم

سهراب طاهر - داها

​

 سهراب طاهر

داها

 دردی درد اولموشدو ائلینده منه،  

  آغلادیم بیر ناشی گولنده منه،  

  هئچ کس آغلاماسین  اؤلنده منه،  

  من هئچ واخت،هچ زامان اؤلمه‌رم داها.  

  آزاد قارداشیم وار اونونلا خوشام،  

  من گرک ساحیلی ساحیله قوشام،  

  ایکی  بؤلونمکدن ائله قورخموشام،  

  چؤپو ده ایکی‌یه بؤلمه‌رم داها.  

  دنیزلر دریالار منه دایازدیر،  

  ان درین بیر چای وار او دا آرازدیر،  

  منه گؤروش وئرین آزادلیق آزدیر،  

  گؤروشسم آیریلماق بیلمه‌رم داها.  

  عؤمرومدن غوربت‌لر، یادلار قووولسون   

  کئچمیشیم  یییه‌سیز قالدی، قوی اولسون   

  آنجاق گله جگیم منیمکی  اولسون   

  من اونو عؤمرومدن سیلمه‌رم داها  

  منیم سعادتیم هارداسا بیتدی،  

  او هاساد گلمیشدی، هاساد دا گئتدی،  

  منه نه ائتدیسه سعادت ائتدی،  

  بدباخت سعادته گولمه‌رم داها  .

Alisher Navoiy. Qoshi yosinmu deyin, ko’zi qarosinmu deyin/g’azal

​​​

شیخ محمد فضولی : شب هیجران

​​​

گوج بیرلیکده‌دیر

Кыргыз Мультфильм " Куч Бирдикте" Kych Birdikte

قیرغیز تورکجه‌سینده چیزگی فیلم: گوج بیرلیکده‌دیر

مکتوب داشییان قار اوغلان- تاتار تورکجه‌سینده چیزگی فیلم

Татарча мультфильм "Хат ташучы Кар малай"

Alisher navoiy: Tuyuqlar

​​​

TUYUQLAR

1

Yo rab, ul shahdu shakar, yo labdurur, 

Yo magar shahdu shakar yolabdurur.

Jonima payvasta novak otqali 

G`amza o`qin qoshig`a yolabdurur.

2

Javr o`qin jonimg`a soqiy yozmadi, 

Vasl jomidin xumorim yozmadi.

Kilki qudrat sabz xatlar ishqidin 

O`zga ish ollimg`a go`yo yozmadi.

3

Yo qoshingdin necha bir o`q ko`z tutay, 

Otki, o`trusig`a aning ko`z tutay.

Necha ko`rgach o`zga mahvashlar qoshin, 

Yangi oy ko`rgan kishidek ko`z tutay.

4

La`lidin jonimg`a o`tlar yoqilur, 

Qoshi qaddimni jafodin «yo» qilur.

Men vafosi va`dasidin shodmen, 

Ul vafo, bilmonki, qilmas yo qilur.

5

Bovujud ul yuz erur gulgunasiz 

Kim, ko`runur ollida gulgunasiz.

Yuz qizilliq yo`qturur, ey ahli zuhd, 

Toki munkirsiz mayi gulguna siz.

6

Charx tortib xanjari hijron bu tun, 

Qo`ymadi bir zarra bag`rimni butun.

Tunga borib bizni behol aylading, 

Ne balolig` yer emish, yo rab, bu tun.

7

O`tkali ul sarvi gulruxsoridin, 

Yo`q xabar ul sarvi gul ruxsoridin.

Hajridin bog` ichra berur yodima 

Qomatidin sarvu gul ruxsoridin.

8

Tig`i ishqing yorasidur butmagan, 

Dardini har kimga aytib butmagan.

Hajr sahrosidur ohim o`tidin, 

Anda gul yoxud giyohe butmagan.

9

Vah, qachong`a tegru ishqing kojidin 

Ko`zuma har lahza o`t choqilg`usi.

Basdurur ko`nglumda ishqing, yoqma o`t 

Kim, harorat ul ham o`tcha qilg`usi.

10

Ul pariy ishqida bu devonani 

Eyki istarsen, kelib gulxanda ko`r.

Bir qadah ul gulni xandon ayladi, 

Ey ko`ngul, nazzora qil, gulxanda ko`r.

11

Yog`di javrung o`qi hajring toshidek, 

Qildi qon ko`nglum ichin ham toshidek.

Sochqali mohim ayog`ig`a sipehr,

Ko`z yoshimning la`lu durrin toshidek.

12

Naqsh tushmish ko`zda ul yoshim mening, 

Uylakim, bormas buyon yoshim mening.

Komim o`lmoqdur habibimdin yiroq,

Gar xud o`lsun Xizrcha yoshim mening.

13

Necha dedim ul sanamg`a bormag`in,

Qilmadi ul tark oxir bormag`in.

Munchakim xudroyliq ko`rguzdi ul, 

Aql hayrat qildi, tishlab bormag`in.

14

Olmani otti nigorim, "ol",-dedi

"Olma birla bu ko'ngilni ol",-dedi

So'rsam ersa olamsini rangini

"Olma rangin ne so'rursan, ol",-dedi 

15

Pardani ruxsorasidan olmangiz,

Nohaq o'lturdi meni shul olmangiz;

Gar anoristong'a sunsa ilgini,

Aytur: - Ul tursun,amonat,olmangiz!

Onamni ko’rgani boraman

Elyor To'ychiyev

Onamni ko’rgani boraman

Bozorga chiqibdi qulupnay,

Yetkazdi, Xudodan aylanay.

Ilinib-ilinib olvolay –

Onamni ko`rgani boraman.

Ishlarim yo`limni to`ssa ham,

Poyimda tikanlar o`ssa ham,

Bir dasta gul olib bo`lsa ham,

Onamni ko`rgani boraman

Kelsam ham ikkita non bilan,

Bag`riga bosadi jon bilan.

Aytadi: “keldingmi, jon bolam?”,

Onamni ko`rgani boraman.

Onam, onam,

Onam, jon onam.

Onam, onam,

Oq bulutdek ko`ngli oppog`im onam.

Aytmayin bolamning g`amini,

Bildirmay ro`zg`orim kamini,

O`chirib yuragim shamini,

Onamni ko`rgani boraman.

Akamning yaxshisin oshiray,

Ukamning aybini yashiray.

Quvnatib, mehrini toshiray,

Onamni ko`rgani boraman.

Uy talash, mol talash qilmayin,

Unga ko`p, menga oz demayin,

Boshini og`ritib kelmayin,

Onamni ko`rgani boraman

Erkalay, oymomom o`zimni,

Quvnatib turasiz ko`zimni.

Kuladi eshitib so`zimni,

Onamni ko`rgani boraman.

Hammadan go`zalsiz deb atay,

Soddagina ko`nglini yashnatay.

Kuldirib-kuldirib yayratay,

Onamni ko`rgani boraman.

O`shadir buyugim, davlatim,

Eng go`zal farzim-u sunnatim.

Oyog`im ostida Jannatim,

Onamni ko`rgani boraman.

Onam, onam,

Onam, jon onam.

Onam, onam,

Oq bulutdek ko`ngli oppog`im onam.

آق بابا درگیسی

 ​

آق بابا، 1922-1977 ایللری آراسیندا تورکیه‌ده یاییملانمیش هفته‌‌لیک سیاسی ساتیریک درگی.

  تورک ادبیاتی‌نین ان اوزون عؤمورلو ساتیریک درگی‌لریندن‌دیر. 1922.ده بئش هِجه‌جی‌لر آدلی ادبیات آخیمی نین ایکی اؤنملی اویه‌سی اولان یوسف ضیا اورتاچ سیفی اورهون طرفیندن قورولموش؛ بیرنئچه کز کسینتی‌یه اوغراماقلا بیرلیکده 1977’یه قدر چیخاریلاراق تخمیناً ایکی مین سایی یاییملانمیشدیر. 

  تورک قورتولوش ساواشی قازانیلدیقدان سونرا باغلانان آی دده درگیسی‌نین بوشلوغونو دولدورماق اوزره قورولان درگی.[۱]سونرادان اؤز کیملیگینی قازانمیش؛ توپلومون یوخسول کسیمی نین درگیسی اولموش و گئنیش بیر اوخویوجو کوتله‌‌سینه اولاشمیشدیر.[۲]دؤنمین اؤنملی ادبیاتچی‌لاری نین یازیلارینا یئر وئرن آق‌بابا، سیاسی ساتیریک درگیسی اولماسی ایله یاناشی بیر ادبیات درگیسی اولاراق دا دگرلندیریلمیشدیر.[۱]

یایین تاریخچه‌سی

  یوسف ضیا و اورهان سیفی طرفیندن آی‌دده‌نین دئمک اولار عئینی هیئت، عینی بیچیم و قورولوشو ایله یایینلانماغا باشلایان درگی نین ایلک ساییسی 7 دسامبر 1922 تاریخلی‌دیر. اورهان سیفی، قیسا بیر سوره سونرا درگینی یوسف ضیایا بوراخمیش و یوسف ضیا آق بابانی حیاتی بویونجا تک باشینا چیخارمیشدیر. 1931-1933 و 1950-1951 ایللری آراسیندا یایینی کسینتی‌یه اوغرایان درگی، یوسف ضیانین 11 مارس 1967’ده اؤلومو اوزرینه 1977’ده باغلانانا قدر اوغلو انگین اورتاچ طرفیندن چیخاریلمیشدیر. 

  1923-1955 ایللری آراسیندا ایقتیدارداکی جومهوریت خالق پارتیسیندن یانا بیر چیزگی ایزله‌ین درگی،سربست فیرقه ، دموکرات پارتی  کیمی موخالیفت پارتی‌لرینه قارشی چیخدیغی دؤنملرده اوخوجو دستگینی ایتیردیگیندن، یاییمینا آرا وئرمک زوروندا قالدی (1931-1933، 1950-1951 آراسی). سونرالاری بو پولیتیک دوشونجه‌دن وازگئچه رک ساتیریک درگیسی کیملیگینی سوردورموشدور.[۲]

  باشلانغیجدا بازار ائرته‌سی و جومعه آخشامی گونلری دؤرد صحیفه حالیندا چیخماقدا اولان آق بابا 208 سایی چیخدیقدان سونرا باغلانیب، 1933'ده یئنی حرف‌له تکرار یاییملانماغا باشلادی. یئنیدن نومره‌لندیریلن درگی چارشنبه و شنبه گونلری چیخماغا باشلادی. حرف دئوریمیندن سونرا اؤلکه ده اوخور-یازار ساییسی آرتدیغیندان درگی‌نین اوخویوجوسو ساییسی دا آرتدی.[۱]1934 ایلینده 73. ساییدان سونرا اؤلچولری کیچیلدی، صحیفه ساییسی ییرمی‌یه چیخدی و یئنیدن نومره‌لندیریلدی. 24 فوریه 1944 تاریخینده 517. سایی‌یا چاتدی و یالنیز جومعه آخشامی گونلری یاییملانماغا باشلادی. درگی، اؤز آدینی داشییان آق بابا مطبعه‌سینده باسیلمیشدیر. 

ایچریگی

آق بابا درگیسی نین ایچریگی؛ تنقیدی یازیلاری، تئاتر اویونلاری، گولمه‌جه‌لر، یوخو تعبیرلری، گنج فیرچالار کؤشه سی و کاریکاتورلاردان عیبارت ایدی. درگی‌نین آرخا قاپاغیندا یابانجی کاریکاتوریست‌لرین اثرلری یئر آلیر، بو کؤشه نین آدی درگی نین ایلک ایللرینده  " اجنبی کاریکاتورلاری "  ایکن، سونراکی ایللرده  " دونیا کاریکاتورلاری " 'نا چئویریلدی. 

اکیبی

  درگی نین یازارلاری آراسیندا عثمان جلال قایقیلی ، ابراهیم علاالدین گؤوسا، ارجمند اکرم تالو، عزیز نسین، رفعات ایلقاز، صولحی دؤلئک و مظفر ایزگو وار ایدی. چیزرلری آراسیندا ایسه منیف فهیم، ذکی بئیأر، فتحی دوه‌لی اوغلو، علی علوی، رامیز گوکچه، نمجی رضا، جعفر زورلو، ثمین آقار و سمیح بالجی اوغلو  وارایدی. آق بابا درگیسینده یایینلانان کاریکاتورلار رسیم صنعتیه داها یاخیندی.  

اتک یازی‌لار

1.   Necati Tonga, İki Bacanağın Kardeş Mecmuası: Akbaba ve Çınaraltı, 'Değirmen Yüzyılın Dergileri 1900-2000 Özel Sayısı, Ocak-Haziran 2012
2. Arda Özgen, Akbaba Dergisi ve Akbaba Dergisi'nin Türk Çağdaş Grafik Sanatındaki Yeri ve Önemi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009

Oltin tarvuz o'zbek xalq ertagi

آلتین قارپیز اؤزبک خالق ناغیلی

Oltin tarvuz o'zbek xalq ertagi