ش | ی | د | س | چ | پ | ج |
1 | 2 | 3 | ||||
4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
11 | 12 | 13 | 14 | 15 | 16 | 17 |
18 | 19 | 20 | 21 | 22 | 23 | 24 |
25 | 26 | 27 | 28 | 29 | 30 | 31 |
" سیرلر خزینه سی "نین تورک دونیاسی
نظامی جعفروف
نظامی یارادیجیلیغینین تورک-موسلمان منشایی، ایدئولوژیسی و استِتیکی داهی شاعیر-موتفکّیرین ایلک پوئماسی اولان " مخزن الاسرار" ( "سیرلر خزینهسی"-ندن) اؤزونو بوتون مومکون میقیاسلاری ایله حیس ائتدیرمگه باشلاییر.
اساس حیس ائدیلن ده اودور کی، اؤز سؤز خزینه سینین قاپیلارینی سخاوتله آچان صنعتکار آرتیق کئچمیش اَیاملاردا (فردوسی دؤورونده) اولدوغو کیمی جنگاورلیک داستانی دانیشمیر، عوموما اینسانین (و اینسانلیغین!) سؤزون گئنیش معناسیندا حیاتیندان، جمعیتین موختلیف طبقهلرینین " ترجومهیی-حال "-یندان بحث ائدیر. و بو، اونون ایدئیا-استِتیک مؤوقئعیینی عکس ائتدیرن ائله بیر استراتژی علامتدیر کی، تورکلوگه (و تورک دونیاسینا) موناسیبتینی ده موعینلشدیریر. بئله کی، " سیرلر خزینهسی "ندن باشلایاراق نظامیده تورکلوک اؤزونو حربی-سیاسی یوخ، معنوی جنگاورلیکده -ارنلیکده گؤسترمگین کلاسیک تجروبهلرینی وئرمکله پوستاپوس دؤورو اوچون سجیهوی اولان خوصوصیتلر تقدیم ائدیر. ادامه مطلب ...
“ اسکندرنامه”نین تورک دونیاسی
نظامی جعفروف
" اسکندرنامه " ده تورکلوک آنلاییشینین عکسی او باخیمدان خوصوصی اؤنم کسب ائدیر کی، نظامی " خمسه " نین بو سون اثرینده بشریتین طالعیی ایله باغلی داها قلوبال پروبلملر قالدیرمیش، " سیرلر خزینهسی "-ندن باشلایاراق اونو ماراقلاندیران مؤو ضولارا محض همین پوئماسیندا داها گئنیش (عومومبشری!) میقیاسدا باخماغین کیفایت قدر موکمل تجروبهسینی وئرمیشدیر. گؤرکملی نظامیشوناس ی.ائ.برتِلسین فیکرینجه، قارشیسینا قویدوغو مؤحتشم مقصده چاتماق اوچون " نظامییه ائله قهرمان لازیم ایدی کی، اونون حاکیمیتی بوتون دونیایا یاییلسین، ائله قهرمان کی، یالنیز ایران طرفیندن یوخ، بوتون خالقلار طرفیندن قبول ائدیله بیلسین... آیدیندیر کی، بئله شراییطده نظامی هئچ ده اسکندرین تاریخی سیماسینی تام دقیقلیگی ایله جانلاندیرماغا جهد ائتمهیهجکدی. بونون اوچون نظامینین سرانجامیندا هم لازیمی ماتریال یوخ ایدی، هم ده بئله بیر اسکندر اونا هئچ ماراقلی گؤرونموردو. اودور کی شاعیر تام شوعورلو صورتده اسکندری اؤز دؤورونه گتیریب چیخاریر " . و قدیم دؤورون داهی یونان (مقدونیه) سرکرده-فاتحینه محض بو جور محرم یاناشماغین نتیجهسیدیر کی، نظامی اونو هئچ بیر تردّود ائتمهدن " روم پاپاقلی (تاجلی) " تورک آدلاندیریر.
ادامه مطلب ...
“یئددی گؤزل”- ین تورک دونیاسی
نظامی جعفروف
نظامی “یئددی گؤزل”-ی ماراغا حاکیمی، آذربایجان آتابیگلرینین یاخین قوهومو علاالدین کؤرپه آرسلانا (1171-1208) حصر ائتمیش، اونا وئردیگی خئییر-دوعالاردان بیرینی بو سؤزلرله باشلامیشدی: "روم صنعتکارلیغی ایله گنجه ده سیکّهلنمیش بو نقدی (یعنی "یئددی گؤزل "-ی) عیار و شاهین عکسی ایله پارلاداراق اونون اوستونه شاهنشاهین آدینی حک ائلهدیم کی، اونون شکلی (عکسی) ایله ایشیم رؤونقلنسین ".
نظامی "آغسونقورلار نسلینین دایاغی" آدلاندیردیغی کؤرپه آرسلانی "اؤز تاج و تاختی ایله آلپ آرسلاندان یاخشی" حساب ائدهرک یازیر: "سهند داغیندا او، ییرتیجی جاناوارین ال-آیاغینی بیر ایکیاوجلو (هاچا اوخ) ایله سیندیردی". کؤرپه آرسلانین حاکیمیتینین، گؤرونور، بوتؤولوکده ایرانا یاییلماسینی آلقیشلایان شاعیر بیلدیریر کی، "بوتون عالم بدندیر، ایران ایسه اورک... او ویلایتین ثروتلرینین توتدوغو یئر یئرلرین ان یاخشیسیدیر. اورک سنسن و بو مثل سنین حاقیندا اولان حکایه دیر". ادامه مطلب ...
آذربایجان میلّی دوشونجه تاریخینده عبداله شایق فنومنی
آذربایجان ادبیاتینی، ادبیاتشوناسلیق علمینی، مدنیتینی، پداقوژی و ایدئولوژی فیکیر تاریخینی شایق ایمضاسی اولمادان تصووره گتیرمک چتیندیر. بو ضعیف ووجودلو بؤیوک شخصیتین آذربایجان ادبیاتینا وئردیگی تؤحفهلرین اهمیتینی درک ائتمک اوچون بیر آنلیق اونون یوخلوغونو دوشونمک کیفایتدیر. ۱۹۲۳-جو ایلده شایقین ادبی و پداقوژی فعالیتینین۲۰ ایللیگینین قئید اولوندوغو ادبی-بدیعی گئجه ده غفور افندیزاده قانتمیرین چیخیشیندان "اگر شایق اولماسایدی" تعبیری اصلینده، ادیبین چوخ جهتلی فعالیتینین میقیاس و ماهیتینین بؤیوکلوگونو احتیوا ائدیر. اگر شایق اولماسایدی... موبالیغهسیز دئمک اولار کی، اگر شایق اولماسایدی، آذربایجان اونون میلّی روحدا یئتیشدیردیگی ضیالی اوردوسوندان محروم اولاردی؛ آنادیللی تحصیلین تملینی قویان شایق نومونه مکتبی فعالیت گؤسترمزدی؛ آذربایجاندا مکتب و معاریف ایشی سانسورون پنجهسی آلتیندا ازیلر و اؤز دوزگون مجراسینی تاپمازدی؛ اوشاق ادبیاتی قیزیل فوندونا داخیل اولان اثرلردن محروم اولاردی؛ میلّی ادبیاتیمیزی اؤز سوی-کؤکونه - فولکلورونا باغلایانلارین، اوروپا و شرق کلاسیک ادبیاتینی آذربایجان اوخوجوسونا اؤز آنا دیلینده چاتدیرانلارین سایی آزالار، ادبیاتیمیز اینجه روحلو شایق پوئزیاسیندان محروم اولاردی و نهایت، اگر شایق اولماسایدی، وطنین، میلتین طالعیینی اؤز موقدّراتیندان اوجا توتان بیر تعصوبکش ادیب - وطنداش تیمثالیندان محروم اولاردیق. ادامه مطلب ...