ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتی
ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتیآذربایجان تنقیدی رئالیزمینده آنادیلی میلّی وارلیغین تملی کیمی
آذربایجان تنقیدی رئالیزمینده آنادیلی میلّی وارلیغین تملی کیمی
میلّی اویانیش، ایجتیماعی ترقّی و معنوی اینکیشاف دؤورو کیمی کاراکتریزه اولونان 20. عصرین اوّل‌لرینده ان چوخ گوندمده اولان مسله‌لردن بیری محض آنادیلی مسله‌سی ایدی. خالقی اویانیشا دعوت ائتمک، گئنیش کوتله‌لری میلّی دَیرلر، ایستیقلال و اینکیشاف دوشونجه‌سیله معاریف‌لندیره‌رک یئنی ایجتیماعی-سیاسی دؤنمه داخیل ائتمک هم ده آنادیلی‌نین رولونا و اونون فعالیت دایره‌سینه دیقتی آرتیریردی. بئله بیر زاماندا یئنی ایجتیماعی-سیاسی موحیطه هانسی دیلله داخیل اولماق و فعالیت گؤسترمک مسله‌سی اولدوقجا موهوم مسله کسب ائدیردی. چوخ‌سایلی ضیالی‌لارین ایشتیراک ائتدیگی بو زنگین سیاسی-معنوی موحیطده دیل مسله‌سی هئچ ده بیرمعنالی موذاکیره اولونموردو. آکادمیک ت.حاجی‌یئف‌دن دوغرو عومومی‌لشدیرمه‌دیرکی، " دؤورون ادبی-بدیعی دیل اطرافینداکی ایختیلاف‌لاری "ملا نصرالدین"له "فویوضات"ین پولمیکاسیندا داها آیدین گؤرونور". ادامه مطلب ...
تورک خالق‌‌‌لاری‌نین میلّی تشکّولو
تورک خالق‌‌‌لاری‌نین میلّی تشکّولو
اینسان‌‌‌لارین اراضی، دیل، ایقتیصادی و معنوی جهتدن بیرلیگینی ایفاده ائدن میلّت آنلاییشینا، همچنین، میلّته، خالقا مخصوص خوصوصیت‌لری گؤسترن میلّیت آنلاییشینا عالیم‌لر، موتفکّیرلر موختلیف باخیمدان یاناشمیشلار. بو معنادا تورکیه‌نین گؤرکملی ایجتیماعی خادیمی ضیا گوگ‌آلپ (1876-1924) و بؤیوک موتفکّیری حلمی ضیا اولکه‌نین (1901-1974) تورک خالق‌‌‌لاری‌نین میلّی تشکّول حاقیندا فیکیرلری ماراقلی‌دیر.
حلمی ضیا اولکن دونیادا کولتورلر یاراداراق مئیدانا چیخان میلّتی، جمعیتین چوخ یئنی بیر تشکّولو کیمی دَیرلندیرمیشدیر. اسکی چاغلاردا میلّت یوخدور، آنجاق اونو حاضیرلایان باشقا ایجتیماعی فورما‌‌لار و باشقا مدنیّت‌لر واردیر. موتفکّیر "میلّی تشکّول غرب مدنیتی‌نین اثری‌دیر" فیکرینی ایره‌لی سوره‌رک، بو مدنیتی منیمسه‌ین، اونون تکنیکینی، روحونو آلان باشقا جمعیت‌لرین ده گئتدیکجه میلّت حالینی آلدیقلارینی گؤسترمیشدیر. بو میلّت‌لشمه حرکت‌لری‌نین باشیندا میلّی ایراده‌نی تمثیل ائدن ایستیقلال ساواش‌‌‌لاری گلیر و بونونلا اؤز تاریخ‌لرینه چئوریلن شوعورلا کولتورلرینی مئیدانا گتیریر. موعاصیر مدنیت اؤز کولتورونو یاراتما قودرتینده اولان میلّت‌لر مدنیتی‌دیر. حلمی ضیا اولکن میلّی تشکّولون بیر آندا مئیدانا گلمه‌دیگینی قئید ائتمیشدیر: وطن و اونون اوزرینده یاشایان میلّتین ایدئال‌‌‌لاری، هئچ بیر قووّه و فرد طرفیندن باغیشلانا بیلمز. اونلار، تاریخی بیر تکامولون اثری‌دیر. ادامه مطلب ...
ائرمنی‌‌لرین گونئی قافقازا کؤچورولمه‌سی و آذربایجان اراضی‌‌لرینه یئرلشدیریلمه‌سی
ائرمنی‌‌لرین گونئی قافقازا کؤچورولمه‌سی و آذربایجان اراضی‌‌لرینه یئرلشدیریلمه‌سی
ائرمنی‌‌لرین ایراندان، تورکیه‌دن و دیگر اراضی‌‌لردن پلانلی صورتده گونئی قافقازا کؤچورولمه‌سی پروسه‌سی، روسیه‌نین حیمایه‌‌‌سی آلتیندا ائرمنی دؤولتی‌نین یارادیلماسی، همچنین ائرمنی‌‌لرین ایران و تورکیه‌دن روسیه‌نین ایشغال ائتدیگی تورپاق‌لارا کؤچورولمه‌سی تصادوفی حادیثه اولماییب، ائرمنی-روس موناسیبت‌لری‌نین قانوناویغون نتیجه سی ایدی کی، بو موناسیبت‌لرین اساسینی روس و ائرمنی تاریخی ادبیاتیندا تبلیغ ائدیلدیگی کیمی، یالنیز تیجارت علاقه‌‌لری دئییل، باشلیجا اولاراق شرقین موسلمان دؤولت‌لرینه، خوصوصیله تورکیه‌یه، 18. عصردن اعتیباراً ایسه هم ده آذربایجانا قارشی دوشمنچی‌لیک موناسیبتی تشکیل ائدیردی.[1] ادامه مطلب ...
میلّی‌لشمک
میلّی‌لشمک
جانلی ایشلر، تاریخی دییشیک‌لیک‌لر بیزه گؤستریر کی، هر جمعیت، هر فرد، هر دورلو عنعنه‌سیندن، موقدساتیندان، ایمکان و اعتیقادیندان آز-چوخ ال چکدیگی حالدا میلّی دیلیندن اصلا و اصلا واز کئچمه‌میشدیر. و هئچ واخت دا کئچه‌مز. چونکی هر میلّتین ادبیاتا مالیک دیلی او میلّتین روحو، نیشانه‌یی-مؤوجودیتی‌دیر. اوندان محروم اولدوغو گون مرحوم اولموش، اوندان اوزاقلاشدیغی گون قبرینه یاخلاشمیش دئمکدیر.
تاریخ بیزه گؤستریر کی، بیر میلّتین جاهانگیرلیگی، حؤکومتی، حتّی یئری-یوردو دا الیندن آلینسین، مادام کی، میلّی ادبیاتی وار، او میلّت محو ائدیلمز. دیلی کسیلمه‌ین میلّتین ووجودو کسیلمز، ادبیاتی یاشایان میلّت هئچ واخت اؤلمز.
دونیادا بدبخت او میلّت‌دیر کی، اؤزگه میلّتین سیلاحیندان زیاده دیل و ادبیاتینا اسیر اولاراق یاشاماقدادیر. هله، زمانمیزده میلّی ادبیاتینا مالیک اولمایان بیر میلّته حدّی-روشده چاتمامیش بیر بالا نظر ایله باخیب جمعیتی-اقوام عاییله‌سینه قبول ائدیلمه‌مه‌سی، اؤز موقدّراتی‌نین اؤزونه وئریلمک ایسته‌نیلمه‌سی بیزیم کیمی اؤز دیل و ادبیاتینی سئومه‌ین‌لر اوچون نه گؤزل بیر درسی عیبارت‌دیر. ادامه مطلب ...
دیلیمیز کیملیگیمیزدیر
دیلیمیز کیملیگیمیزدیر
اوروپانین مودرن‌لشمه‌سی رفورم دؤنمینده (16. یوزایل)[1] سیاسی حیاتی روم کیلیساسی‌نین اینحیصاریندان قورتارماقلا باشلادی. عئینی زاماندا لاتین دیلی‌نین اینحیصاریندان قورتولماقلا اینگیلیس‌لر، فرانسیزلار، آلمان‌لار و ب. آراسیندا میلّت‌لشمه سورجی‌نین اؤنو آچیلدی. کیلیسا‌لاردا عیبادتین، مکتب‌لرده تحصیلین، ادبیاتدا شعیرین و نثرین دیلی یئرلی دانیشیق دیلی اولدو. میلّی کیلیسا‌لار، میلّی تحصیل سیستمی، میلّی ادبیات، میلّی صنعت، میلّی موسیقی… شکیل‌لنمگه باشلادی. میلّی کیملیگین/میلّت‌لشمه سورجی‌نین مرکزینه دیلی دئییل، مذهبی قویان خالق‌لاردا (مثلاً، ایرلند‌لی‌لرده، اسکاتلندلی‌لرده) سورج فرقلی یؤنده ایره‌لی‌له‌دی. رسمی اینگیلیس دیلینه لوْیال (وفالی) یاناشان، آما فرقلی مذهبله وارلیغینی قوروماغا چالیشان بو خالق‌لار بو گون ده میلّی پروبلم‌لرینی چؤزموش دورومدا دئییللر.
آذربایجاندا میلّت‌لشمه تاریخی ایرلند و اسکاتلند اؤرنگینی خاطیرلادیر. اتنیک/میلّی کیملیگین مرکزینه مذهبین قویولماسی دیگر دَیرلری، اؤزل‌لیکله دیلی ایکینجی پلانا کئچیرمیش اولدو.[2] تورکجه‌میز[3] عصرلر بویو عزیزلنمه‌دی، نوازیش گؤرمه‌دی، عکسینه یادلارین دیل‌لری مؤعتبر ساییلدی، سئویلدی، گلیشدی. اوسته‌‌لیک آذربایجان دوشمن‌لری بو اؤلکه‌نی اسارتده ساخلاماق اوچون وارلیق سببینی-دیلینی دایم هدفده ساخلادی. سونوجدا میلّی دَیرلریمیز آراسیندا ان چوخ ضرر چکن ده تورکجه‌میز اولدو.
دیلیمیزین سیاسی تاریخی کشمکشلی اولدوغو کیمی، بو گونو ده دوشوندوروجودور. ادامه مطلب ...