ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتی
ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتیاورمیه و اطرافیندا ائرمنی و آسوری‌لارین فعالیت‌لری (1917-1918) (جیلولوق فاجیعه‌سی )
اورمیه و اطرافیندا ائرمنی و آسوری‌لارین فعالیت‌لری (1917-1918)
(جیلولوق فاجیعه‌سی )
دوکتور باریش متین
اؤزت
اوکتوبر 1917 بولشویک اینقیلابیندان سونرا روسیه ساواشدان کنارا چکیلدی. بو وضعیت بیرینجی دونیا ساواشی ایللرینده روسیه، اینگیلیس، عثمانلی و آلمان آراسیندا موختلیف موناقیشه‌‌لره، او جومله‌دن فاکتیکی ساواشا صحنه اولان ایراندا تورک و آلمان قووّه‌لری اوچون اوستونلوک تأمین ائتدی. سؤزو گئدن مودّتده تورک قوشون‌لاری، ایران داخیلیندن قافقازلارا یؤنلمگه باشلارکن، اینگیلیس ده ایراندا روسیه‌نین بوشالتدیغی بؤلگه‌لری اله گئچیرمگه چالیشدی. اینگیلیس، تورک قووّه‌‌‌لریندن اؤنجه ایرانین قوزئیینی ایشغال ائتمک ایسته‌مه‌سینه باخمایاراق بو ایش اوچون عسگری گوجونون یئترسیز اولماسی سببی ایله اورمیه و اطرافیندا توپلانماغا باشلایان ائرمنی و آسوری‌لارا دستک وئردی. ائرمنی و آسوری‌لار دا بو بؤلگه‌لرده کی تورک قووّه‌لرینه و دینج موسلمان اهالی‌یه سالدیریب بیر چوخونو قتله یئتیردیلر.
آچار سؤزلر : ائرمنی، آسوری، اورمیه، اینگیلیس، روسیه، عثمانلی،جیلولوق
روسیه دؤولتی‌نین دایم موحاریبه آپارماق و قان تؤکمک پسیکولوژیسی هارادان قایناقلانیر: فاکت‌لار و رقم‌لر
روسیه دؤولتی‌نین دایم موحاریبه آپارماق و قان تؤکمک پسیکولوژیسی هارادان قایناقلانیر: فاکت‌لار و رقم‌لر
حربی ناظیر، پیادا قوشون‌لاری‌نین ژنرالی آ.ن.کوُروْپاتکی‌نین معروضه‌سیندن
1900-جو ایل
ایمپراتور اعلاحضرت‌لری!
روسیه 18 و 19-جو عصرلر عرضینده 128 ایلی موحاریبه‌لرده کئچیریب و یالنیز 72 ایل صولح ایچینده اولوب. 128 ایلدن یالنیز بئشی مودافیعه موحاریبه‌لرینه دوشور، قالان هامیسی ایشغالچی یوروش‌لردیر.
اعلاحضرت ایمپراتورون موعین آنلاییشی اولسون دئیه کرونولوژی شکیلده باشلاییرام:
18-جی عصر روسیه اوچون بیر سیرا حربی وظیفه‌لرله علامتداردیر:
- شیمالی-غربده بالتیک ساحیلینی سوئددن دؤیوشله آلماق قصدیله تزار اوچونجو ایوان و دؤردونجو ایوانین باشلادیقلاری موحاریبه‌لر سوروب.
- غربده لهیستانی بلاروس و اوکراینی قوپارماق قصدیله تزار آلکسئی میخایلوْویچ‌ین موباریزه‌سینی داوام ائتدیرمک.
- جنوبدا سرحدلری قارا دنیزه دک گئنیشلندیرمک اوچون کنیاز ایسویاتوْسلاو و کنیاز اوْلِقین موعین ائتدیگی یوللا گئتمک. تورکیه‌نی دوغراماق و سونراکی ضربه‌لر اوچون اؤزول حاضیرلاماق.
- جنوبی-شرقده گله‌جکده فیودور ایوانوْویچ و بوْریس قوْدوُنوْوون حربی تدبیرلرینی گؤرمک و خزر دنیزینی داخیلی دنیزه چئویرمک و قافقاز سیرا داغلاریندا مؤحکم‌لنمک.
- آسیادا ایکی یؤنده - تورکوستان و ساکیت اوقیانوس ساحیل‌لری بویو سرحدلری گئنیشلندیرمک.
اوکراین‌لی‌لارین، ماجارلارین، تورکلرین عومومی اجدادی - قیپچاق‌لار
اوکراین‌لی‌لارین، ماجارلارین، تورکلرین عومومی اجدادی - قیپچاق‌لار
کرم محمدلی
تاریخ اوزره فلسفه دوکتورو
تورک خالق‌لاری تاریخینده شانلی و یا شانلی اولمایان ایزلر بوراخان طایفالاردان بیری قیپچاق‌لاردیر. قیپچاق‌لار حاضیرکی تورک خالق‌لاری‌نین اکثریتی‌نین، او جومله‌دن آذربایجان تورکلری‌نین تاریخینده سوی کؤکونده یاخیندان ایشتیراک ائتمیش تورک خالق‌لاریندان بیری‌دیر. قیپچاق فورماسیندا ایشلنن بو سؤز چین منبع‌لرینده "کینچا" شکلینده کئچیر. اوروپا منبع‌لرینده "کوُمان" ، "پوْلوْوِتس" ، عرب منبع‌لرینده ایسه "کیفچاک" و یا "قیبچاق" فورماسیندا ایشله‌نیر. بو سؤزون اتیمولوژی‌سینی هم اونلارین تامغاسی، هم ده خاریجی گؤرونوشو باخیمیندان ایضاح ائتمک اولار. اورتا عصرلرده خاریجی گؤرونوشه گؤره آیری-آیری خالق‌لارا آد وئریلمه‌سی چوخ گئنیش یاییلمیشدی. اونلاردان بیری ده قیپچاق‌لار ایدی. چین دیلینده "کینچا" گؤی گؤزلو، ساری ساچلی آدام دئمکدیر. حتّی چین میفولوژی‌سینده گؤی گؤزلو، ساری ساچلی آدام‌لار حاقیندا دانیشاندا اونلارین کینچا اولدوغو نظره چارپیر. اوروپا، ایسلاویان دیللرینده، یونان و لاتین منبع‌لرینده راست گلینن "کوُمان" ، "پوْلوْوِتس" فورماسینا گلدیکده، کوُمان ساری‌شین، بیاض، آغ دریلی معنالارینی وئریر.
ادامه مطلب ...
اؤز آنا دیلینی بیلمه ینلره!
اؤز آنا دیلینی بیلمه ینلره!
توفیق بایرام
قالخیب شاهداغینا سؤز ایسته ییرم،
چاتسین های-هاراییم دینله ینلره،
من نانکور دئییرم، ناجینس دئییرم -
اؤز آنا دیلینی بیلمه ینلره!
ادامه مطلب ...
آنادیلی حاقیندا بیر حکایه: طوطو قوشو
طوطو قوشو
سلیمان ثانی آخوندوف (1936-1875)
بیری واردی، بیری یوخدو بیر چال-چپری داغیلمیش، گوللری سولوخموش، آغاج‌لاری یاری قوروموش بیر کؤهنه باغ واردی. باغین قوشلاری بو خارابادا چوخ مشققت ایله گون کئچیریردیلر. گونلرین بیر گونونده بو باغا هارادانسا بیر بولبول اوچوب گلدی و بیر نئچه نغمه اوخوماقلا باغداکی قوشلاری باشینا جمع ائتدی. قوشلار ییغیلان کیمی بولبول اونلارا بیر فصیح و بلیغ نیطق سؤیله‌دی. بو نیطقدن قوشلار بیر شئی آنلامادیلارسا دا، یئنه چوخلاری آلقیشلاییب "احسن! احسن!" دئدیلر. سونرا بولبول اؤزونون گؤزل ویلایت‌لرینی بوراخیب بو باغا گلمک قصدینی بیان ائتدی و دئدی:
- منیم عزیز قارداش‌لاریم! من یاشیل چمن‌لری، لاله‌زار گولشن‌لری بوراخیب بو ویرانه‌یه گلدیم کی، سیز بدبخت قارداش‌لاریمی دا اؤزوم کیمی موسیقی ایشلرینه آشنا ائدیم.