ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتی
ائلچین کتاب
تورک دیلی و ادبیاتیغلامحسین ساعدی-منی وورسالار...
منی وورسالار...
غلامحسین ساعدی
چئویرن: عباس ائلچین
بیر آی بویونجا نئجه چاشقین و اوزگون اولدوغوموزا کیمسه اینانماجاق. بیربیریمیزی تانیدیغیمیز "ایکینجی" بؤلمه‌ده‌کی اوشاقلارین چوخو ، حیزب شؤعبه‌لری‌نین بیرینده دابان دؤگوب جان چکیردیک. همیشه بئله سانیردیق حساب-کیتاب اوزوندن بیزی دنله‌ییب بو ایت‌دامیندا یان-یانا باسیبلار. آنجاق بیزیم داوارنیشیمیز گؤزتچی و دوستاقچی‌لارا قارشی سانکی اؤنجه‌دن بیربیریمیزی هئچ تانیمیریق، تکجه بیر دامدا اولدوغوموزدان بیر سوفره باشیندا اگلشیب بیربیریمیزله دردلشیریک کیمی ایدی. بیر گؤزتچی تاپیلاندا سوسماق یئرینه بیری باشلاییردی یاشاییشینا گؤره چرنله‌مگه، دیگری ایسه باشقاسی‌نین آد-سانیندان ایش-پئشه‌سیندن سوروشماغا.گؤزتچی‌نین دوداغیندا لاغلی گولوش گؤرمه‌یینجه آرخایین اولوردوق طرف بیزیم تشکیلاتی ایلیشگیمیزین اییینی آلماییب.
دیندیرمه‌لرده، سورغولامالاردا آغیزیمیزدان بیرجه سؤز چیخاردا بیلمه‌دیلر. بلی، اوشاقلار بئله ایدیلر، هده-قورخو، ازمه-دؤیمه هئچ بیریمیزده ایشه یارامامیشدی. آنجاق اورگیمیز سکسکه‌ده ایدی. سورکلی گؤزوموز قاپیدا ایدی. شبکه‌نین باش سوروملوسونون یاخالانماسیندان قورخوردوق. "باشچی" آدلاندیریغیمیز شخصی توتوقلاسایدیلار تشکیلاتیمیزین ایشی زای ایدی. او ائشیکده اولسایدی هئچ نه‌یین داغیلمایاجاغینا آرخایین اولا بیلردیک. "باشچی"نین ایشلری ساهمانا سالاجاق، داغیلان‌لاری یئنیدن قوراجاق، اؤلوموشه جان وئره‌جک، هرنه‌یی آیاقدا ساخلایاجاق گوجه صاحیب اولدوغونا اینانیردیق.
گئچدیگی هر گون، اؤتدوگو هرهفته سانکی دینجلشیردیک آنجاق ایچری‌ده‌کی بونالتی و سیخینتی یاشمیزدان گئتمیردی. یول آیریجیندا ایدیک، بیر یاندان اونون توتولماماسینی اوموردوق، بیریاندان ایسه توتساغا گلمه‌سینی گؤزله‌ییردیک.
"باشچی" قولچوماق زیرپی بیر کیشی ایدی. اوزون بویو، ائنلی کورگی، ایری اوزو وار ایدی. یئرییرکن قوللارینی توولامیردی. هامیدان فرقلی اولاراق قاناد چیرپمادان آیاق‌لاری اونو ایره‌لی آپاریردی. دانیشیغی مزه‌لی ایدی، هردن اوجا-اوجا هردن ده دوداق اوجو قونوشوردو. اوزون و یئکه دیشلری وار ایدی. گولرکن دوداق‌لاریندان چوخراق گؤزلری گولوردو. گولرکن آلینی‌نین یاریسی قیریشلانیر دی ، قاش‌قاباق ائله‌ینده ایسه یئنه بئله ایدی. دانیشاندا ائله‌بیل ساغ قاشی یوخاری‌یا قالخیر قاشین اوستو داها قیریش-قیریش اولوردو. دئییلیردی؛ سول گیژگاهینا وورولان ضربه اوزوندن آلینی‌نین سینیرلری‌نین یاریسی قیریلیب. بو قونودا اونون اؤزو نسه دئمیردی. او اؤزو حاقّیندا بوش‌بوغازلیق ائله‌مگه آلیشقین دئییلدی. عادی اوتوروب-دورمالاردا ماهنی اوخویوب هردنسه بوغازینی یاشلادیب باشقالارینا دا بیر قورتوم بویور ائدیردی. هر یئرده قایناشیردی؛ خالچاچی‌لیق اعمالاتخانالاریندا، قهوه‌خانالاردا، توتون ایشچی‌لری‌نین پاتوغوندا، اوزاق و یاخین کندلرده، شهرین چئوره‌سینده‌کی باغلاردا. چوخراق قووشاق‌لاردا گؤزله‌یرکن گؤرولوردو. سانکی بیرآندا نئچه یئرده گؤرونور کیمی اولوردو. آرا-سیرا آرادان یوخ اولوردو، آنجاق هئچ واخت قرار باشینا گئج قالمیردی. ایندیسه، شبکه بیردن باسیلیب یاخامیز اله گئچدیگیندن حاقلی اولاراق اونون اوچون قایغین ایدیک.
هه! بیر گئجه هره اؤز حالیندا بیر بوجاقدا بوشالمیشکن قاپی آچیلیب "باشچی"نی ایته‌له‌دیلر ایچری. هامی‌میز بیردن یئردن داشلاندیق، نفسیمیز کسیلدی.
قیلیغی دَییشمیشدی. قوجالیب اوزولموشدو، چیگین‌لری آشاغی دوشموشدو. بدنی هامارلانمیشدی، سانکی قوجامان بیر اوتونون آلتیندان چیخمیشدی. آنجاق اوزونون ترکیبی هئچ دَییشمه‌میشدی.گولوشو همان، سسی همان ایدی. آلینی‌نین قیریش‌لاری چوخالمیشدی. هئچ بیریمیزه باخمادی. دوغرو گئدیب بیر بوجاغا ییخیلدی، دیوارا سؤیکنیب آیاق‌لارینی اوزاتدی. بیرآن سس‌سیزجه اوتوروب اوووجو ایله آلینی‌نین ترینی سیلدی، اوجادان گولدو سونرا دوداق‌لارینی بوزدو. بیر سوره بیر کونجه گؤز تیکدی سونرا الینی جیبینه سوخوب دوداق اوجو میریلدادی: "سیگاریمیز دا یوخدور".
سیگار بویور ائتدیک. یاندیریب آرد-آردا نئچه نفس ووردو . سونرا اؤزونو ییغیشدیریب یاواشجا دئدی: "سیگار غریبه یاپیشیر". سونرا بیربیر اوزوموزه باخیب دئدی:" نه خبریزدیر؟ بیر شئی‌می اولوب؟"
بئله قورخمازجاسینا دانیشدیغی اوچون هامی‌میز گولومسه‌دیک، کیمی‌لری ایسه اوجادان گولدولر.آنجاق اؤزو سوسدو. سیگاری بیتمیشدی. آیری بیر سیگار گؤتوروب یاندیراراق:" اوشاقلار گئرچکدن سیز چوخ سئویملی‌سیز، سیگار بتر داد وئریر"-دئدی.
بیری دئدی:"داریخما! سیگار چوخدور". جاواب وئردی: "هه، هامیسینی چکه‌ریک آنجاق یادیزدا قالسین ها، سانمایین منه سیگار وئردیگیز اوچون سیزین سؤزوزه قولاق آساجاغام، بونو آنلایین..."
من سوروشدوم: "بو نه دئمکدیر؟ مگر قراردیر سیز بیزیم سؤزوموزه قولاق آساسیز؟"
تام دینجلیکله دئدی: "دای‌ی‌ی! من بو باشدا دئییرم، من بو ایشین آدامی دئییلم. دیرنیش میرنیش یوخ! منی آپاریب وورسالار هرنه وار دئیه‌جگم. حؤوصله‌م یوخدور".
چاش-باش بیربیریمیزین اوزونه باخدیق. هامی‌میز عئینی فیکیرده ایدیک؛ نمنه؟ دئیه‌جک؟ نه وارسا دئیه‌جک؟ او دئییلمی ایدی دئییردی آغزیمیزی بالتایلا بئله آچا بیلمزلر؟ ایندی ایسه نییه بئله دالی چکیلیر؟ دئیه‌جک؟ نه وارسا دئیه‌جک؟
آرخادان بیری سسلندی: "غریبه آخماق‌لارسیز، ظارافات ائله‌ییر، سیز ده اینانیرسیز".
اوجادان سسلندی: "ظارافات نمنه‌دیر؟ منی وورسالار دئیه‌جگم، هرنه وار دئیه‌جگم".
سوروشدوم: "هرنه‌یی؟ بیزی ده‌می ایفشا ائده‌جکسن؟"
دئدی: "تکجه سیزی یوخ، هرنه وار ایفشا ائده‌جگم. منیم کؤتگه دؤزوموم یوخدور، منی وورسالار..."
اوشاقلارین بیری سوروشدو: "سنی وورماسالار نئجه؟"
جاواب وئردی: "بللی‌دیر، وورماسالار دئمه‌یه‌جگم."
بوجاقدان بیر سس قالخدی: "نئیله‌یک سنی وورمایالار؟"
دئدی: "سیزین الیزدن بیر ایش‌می گلیر؟ باجاریرسیزسا قویمایین منی وورالار، منی وورسالار دئیه‌جگم."
یانیمدا اوتوران یولداشیم دئدی: "سانیرام یورغوندور، بلکه‌ده آجدیر، بیر شئی وئرین یئسین". گئجه‌دن قالمیش شامدان بیر بوشقاب چکیب قاباغینا قویدوق. ایشتاه ایله ایچری اؤتوردو. اوستوندن بیر بارداق سو ایچدیکدن سونرا درین بیر سولوق آلیب دئدی: "چوخ یاپیشدی. نئچه گون ایدی بیر شئی یئمه‌میشدیم، یئمک‌لری چوخ دا پیس دئییل".
بیری دئدی: "هر واخت بئله اولمور".
جاواب وئردی: "بتر داد وئردی، آنجاق اوشاقلار، دوزدور سیز منه سیگار وئردیز، شام وئردیز، سو وئردیز، بونونلا بئله منی وورسالار من هر نه وار دئیه‌جگم".
قاباغینا بیر بوشقاب آلما قویدوق. اؤزونو یغیشدیراراق دیزه چؤکوب بوتون آلمالاری یئدیکدن سونرا، "بونا باخمایاراق من دئیه‌جگم"-دئدی.
اوشاقلارین بیری دئدی: "یولداش بیزی اله سالما، بیز سنی یاخشی تانیییریق".
یاریمچیق گولدو، آلنی قیریشلاندی. "یانلیش دوشونورسوز، منیم یوموروق-تپیگه حؤوصله‌م یوخدور"-دئدی.
دئدیم: "دئیَرسن اؤز ایشین ده یاشدیر. بیلیرسن‌می بیله‌نی دیوارین قاباغینا اکرلر؟"
چوخ سویوق قانلی‌لیقلا جاواب وئردی:" اولسون! من قورشوندان، دیوار دیبیندن قورخمورام. من کؤتکدن قورخورام".
اوشاقلارین بیری یئریندن قالخیب اؤفکه ایله قولاغی‌نین دیبینه برکدن بیر شیلله یاپیشدیردی. نئچه نفر قاباغینی آلماسایدیلار اؤزونو توپارلاییردی یومورق-تپیکله جانینا دوشسون. اوشاقلارین بیری دئدی: "دلی اولوب، باشینا هاوا گلیب!"
"باشچی" تاوانا باخاراق دئدی: "باشیما هاوا گلیب یاخود گلمه‌ییب، یادیزدا قالسین من ایندی‌دن دئییرم".
تالواسا ایچینده بیربیریمیزین اوزونه باخیب هره‌میز بیر بوجاغا سوروندوک. نه ائده‌جگیمیزی بیلمیردیک. "باشچی" ال اوزادیب سیگار گؤرتورمک ایسته‌دیگینده اوشاقلارین بیری تئز سیگارقوتوسونو قاباغیندان قاپدی. "باشچی" سوروشدو: "داها منه سیگار وئرمیرسیز؟"
نئچه نفر بیر سسله،" یوخ، وئرمیریک" دئدیلر.
اوتانا-اوتانا اوشاقلار کیمی دئدی: "هله آجام، بیرآز یئمک وئرین". جاوابیندا، "یئمک-زاد یوخدور"-دئدیلر.
بیرآزجیق سوسدوقدان سونرا دئدی: "او آلمالاردان بیر نئچه‌سینی وئرین."
من دئدیم: " نییه وئرک؟"
جاواب وئردی: بللی‌دیر، ایسته‌ییرم یئییم."
بیری دئدی: " سن نییه یئیه‌سن؟ مگر بیزیم آغزیمیز یوخدور؟
لاغا بنزه‌مه‌ین بیر حالت ایله دئدی: " بئله ایسه منه بیر آیری شیلله وورون."
کیمسه یئریندن ترپنمه‌دی. آز سونرا سانکی اؤزو ایله دانیشیر، " اولسون، سیگار وئرمیرسیز، سو-چؤرکدن خبر یوخدور، شیلله-میلله ده یوخ، بونونلا بئله اللرینی منیم اوستومه قالدیرسالار، من هر نه وار دئیه‌جگم."-دئدی.
اوشاقلارین بیری قیشقیردی: هرنه غلط دارتیرسان دارت، آنجاق بیز..."
چوخ جیددی سؤزونو کسدی: " سیز هه، آنجاق من دؤزه بیلمه‌رم منی کؤتک آلتینا آتیب، کلمه-کلمه آغیزیمدان سؤز ائشیگه چکه‌لر. بیر کره دئیه‌رم جانیمی قورتارارام."
یاریم ساعات سس‌سیزجه گئچدی. سانکی تک تکیمیزی قارا باسمیشدی. آرغین-یورغون ایدیک، ظارافاتدان گئچمیشدی، آرتیق نئیله‌مک اولاردی؟ قاپی آچیلدی. ایکی گؤزتچی ایچری گیردی. سوسقونلوغوموزا چاشمادان اونو اؤزلری ایله آپاردیلار. آرامیزدا قالماقال یاراندی. هرکیم نسه دئییب تخمین ائدیردی. او گئجه هفته‌لیک سیگار پاییمیزین هامیسینی توستوله‌دیک، گئجه بویو کیمسه گؤزونو بئله قیرپمادی.
سحر اولدو، ایشتاه‌سیزلیق و قایغی ایله سحرلیگی یئدیک. گون‌اورتا چاغی قاپی آچیلدی. اونو گتیریب بیر بوجاغا آتدیلار؛ تپه‌دن دیرناغادک تیلیت قان ایچینده ایدی. بورنونو اوزونده ازمیشدیلر، قان لاختاسی ساغ گؤزون قاپاتمیشدی. جَوجیک‌لری جیریلمیشدی. بیردن آیاق‌لارینا گؤزوموز ساتاشدی، ایکی پارچا قانلی ات ایدی ، سانکی بالتالانمیشدی. بارماق‌لای ازیلیب دیرناق‌لاری داغیلمیشدی. ساغ آیاغی‌نین توپوغو چیخمیشدی ائشیگه. اللری ده بئله ایدی. پارام-پارچا اولموش بدنینده مینلر یارا آغیز آچمیشدی. دری‌سینده‌کی قانچیرلار قارایا چالیردی. چتینلیکله نفس چکیردی؛ سورکلی یئرینده ترپنمگه چالیشسادا باجارا بیلمیردی. بدنی‌نین دیدیک دئشیک‌لریندن آغری-آجی آلوولاری پوسکوروردو؛ اودلو جهنم عذابی ایسه بیزی باتیریردی.
آیاق اوسته دایاناراق، بوکولوب قیوریلماق ایسته‌ین کسیلمیش بیر بدنی سئیر ائدیردیک. بیر پیالا سو گتیریب نئچه قاشیق بوغازینا تؤکدوک. بیر نئجه یاسدیق اطرافینا دوزدوک. اوشاقلارین بیری قاباغا گئدیب یانیندا دیزه چؤکه‌رک سوروشدو: "دئدین یا یوخ؟"
هامی‌میز یاخینلاشیب اطرافینا حالقا ووردوق. "باشچی" نفسینی دره‌رک بوغوق سسله دئدی: "یوخ، یاخشی وورا بیلمه‌دیلر، یاخشی وورسایدیلار..."
گولمگی توتدو. دوداق‌لاریندان چوخراق یارالاری گولدو، آلنی بیرنئچه قیریش آلدی.
نه حالا دوشدوگوموزوکیمسه اینانمایاجاق.
اوچ گون سونرا یئنه گلیب اونو آپاردیلار و بیرداها گئری قایتارمادیلار.
قایناق: غلامحسین ساعدی، اگر مرا بزنند ، مجله «الفبا»، دوره جدید، شماره 3، تابستان1362
